عنوان ارزیابی عملکرد و کیفیت علوفه توده های بومی ماشک معمولی (Vicia sativa)، ماشک گل خوشه ای (Vicia villosa) و ماشک خزری (Vicia hyrcanica) در شرایط دیم عنوان مجله دانش کشاورزی و تولید پایدار نوع پژوهش مقاله چاپ شده کلیدواژه‌ها ارزش نسبی تغذیه ای، انرژی ویژه شیردهی، عملکرد دانه، دیواره سلولی، ماده خشک مصرفی چکیده به منظور بررسی عملکرد کمی و کیفی علوفه 15 توده بومی ماشک، آزمایشی به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دانشکده کشاورزی دانشگاه مراغه در سال 1394 اجرا شد. گونه های مورد بررسی شامل ماشک معمولی (توده های 2، 7، 10، 15، 16، 23، 29، 30 ،33 و 36)، ماشک گل خوشه ای (توده های 12، 28 و 35) و ماشک خزری (توده های 22 و24) بودند. نتایج نشان داد بیشترین (8/530 گرم در متر مربع) و کمترین (16/91 گرم در متر مربع) عملکرد علوفه خشک به ترتیب در توده های 30 و 36 بدست آمد. همچنین بیشترین عملکرد دانه (43/43 گرم درمتر مربع)، به توده 28 متعلق بود. بیشترین مقادیر ماده خشک مصرفی (DMI)، کل ماده مغذی قابل هضم (TDN)، قابلیت هضم علوفه (DDM)، ارزش نسبی تغذیه ای (RFV)، انرژی ویژه شیردهی (NEL) و انرژی متابولیسمی (MED) به توده 28 ماشک گل خوشه ای مربوط بود. علاوه بر این کمترین میزان دیواره سلولی (NDF) و دیواره سلولی بدون همی سلولز (ADF) به ترتیب در توده های 28 و 30 مشاهده شد. تجزیه کلاستر صفات کمی و کیفی، توده های مورد بررسی را در سه گروه دسته بندی نمود، به طوری که از لحاظ کمی و کیفی به ترتیب توده 30 و 28 یک گروه را به خود اختصاص دادند. لذا توده 30 به دلیل عملکرد علوفه بالا و توده 28 به دلیل دارا بودن کیفیت علوفه بالا به عنوان توده های مناسب برای کشت در شرایط دیم توصیه می شوند. پژوهشگران عبداللهجوانمرد (نفر اول)، هیوانیکدل (نفر دوم)، مصطفیامانی ماچیانی (نفر سوم)