امین عباسی

وقوع همزمان تنش خشکی و کمبود عنصر روی از مشکلاتی میباشند که متاسفانه همه ساله کمیت و کیفیت تولید گندم برداشتی را در کشتزارهای میهنمان به شدت تحت تاثیر قرار میدهند. گستردگی کمبود عنصر روی در جوامع انسانی، جانوری و گیاهی از یک طرف و قرارگیری کشورمان در کمربند بیابانی جهان با دارا بودن آب هوای خشک و نیمه خشک از طرف دیگر پژوهش همزمان بر روی این موارد را امری ضروری میسازد. به منظور بررسی وضعیت گندم در شرایط تنش خشکی و افزایش میزان کیفیت محصول برداشتی در این شرایط، پژوهش حاضر با بهره گیری از آزمایش اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام گرفت. دو فاکتور شامل تنش خشکی (آبیاری کامل، تنش در مرحله ی ظهور برگ پرچم، تنش در مرحله ی ظهور سنبلچه ها( و روش های زی فزونی سولفات روی) بذر خشک، پیش تیمار، کاربرد خاکی و افشانه کردن)، در نظر گرفته شد. طی این پژوهش صفات مربوط به کیفیت دانه همانند میزان عنصر روی دانه، میزان اسید فیتیک و نسبت مولی اسید فیتیک مورد اندازه گیری قرار گرفتند. نتایج بدست آمده نشان داد که بروز همزمان تنش خشکی و کمبود عنصر روی در مراحل ظهور برگ پرچم و ظهور سنبلچه باعث بروز تاثیرات منفی در کیفیت عملکرد میگردد. کاربرد عنصر روی توانست علاوه بر کاهش اثرات تنش خشکی، سبب ارتقا کیفیت تغذیهای دانهی برداشتی نیز گردد. بهگونهای که برهم کنش مربوط به اعمال تنش خشکی و کاربرد عنصر روی بر روی مقادیر عنصر روی و اسید فیتیک در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. همچنین اثرات جداگانه کاربرد عنصر روی و تنش خشکی بر صفات میزان عملکرد اقتصادی در سطح احتمال یک درصد معنیدار شد. کاربرد سولفات روی در این پژوهش توانست افزایش بیش از 19/77 درصدی غلظت عنصر روی در دانه را رقم بزند این درحالی بود که میزان اسید فیتیک دانه با کاهشی برابر 18/6 درصد سبب بهبود میزان نسبت مولی گردید که می تواند چشم انداز روشنی در افزایش کیفیت دانه های برداشتی گندم در شرایط تنش خشکی در دیمزارهای کشمورمان باشد.