تنش خشکی و کمبود عنصر روی از عوامل مهم تاثیرگذار بر روی تغییر وضعیت رشدی و کاهش کمیت و کیفیت گندم تولیدی می باشد. پژوهش حاضر با بهره گیری از آزمایش اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در سال 1394 در کشتزار پژوهشی گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی دانشکده کشاورزی دانشگاه مراغه انجام گرفت. دو عامل شرایط مختلف رطوبتی ]آبیاری در90 درصد ظرفیت زراعی (عدم تنش)، آبیاری در 75 درصد ظرفیت زراعی (تنش متوسط) و آبیاری در 50 درصد ظرفیت زراعی (تنش شدید) [ و کاربردهای عنصر روی]بذر خشک، افشانه کردن 5/0 گرم در 100 لیتر و 1 گرم در 100 لیتر نانو اکسیدروی و افشانه کردن 5/0 گرم در 100 لیتر و 1 گرم در 100 لیتر اکسیدروی[ به عنوان فاکتورهای این پژوهش بر روی رقم هما (سرداری 39) مورد بررسی قرار گرفتند. با توجه به نتایج تجزیه ی واریانس داده های مزرعه ای آشکار شد که کاربرد عنصر روی در شرایط تنش قادر به بهبود شماری از پارامترهای مورد بررسی در این پژوهش می باشد به نحوی که برهم کنش مربوط به اعمال تنش خشکی و کاربرد عنصر روی بر روی ایندول استیک اسید، آبسسیک اسید، اسید جیبرلیک، مقادیر عنصر روی، شاخص کلروفیل، پروتیئن، ماده خشک کل، اسید فیتیک و پرولین و اثرات سادهی مربوط به کاربرد عنصر روی و تنش خشکی بر میزان تریپتوفان و عملکرد اقتصادی در سطح احتمال یک درصد معنیدار گشت. بهعنوان نتیجهگیری کلی می توان چنین اذعان داشت که بروز تنش خشکی با اثر مستقیم بر مقادیر هورمونهای گیاهی تاثیرات نامطلوبی را بر روی رشد و نمو گیاهان دارد. بهره گیری از تیمار 5/0 گرم نانو اکسید روی در می تواند با افزایش ساخت پرولین و پیشگیری از تخریب کلروفیل موجب کاهش اثرات سوء تنش کمآبی و بهبود شرایط رشدی گیاهان گردد که نهایتا به بهبود عملکرد کمی و کیفی منتهی گردد.
