امین عباسی

سابقه و هدف: تنش آبی به عنوان مهم ترین تنش محیطی در مناطق خشک و نیمه خشک جهان، به دلیل اینکه از لحاظ فیزیولوژی و بیوشیمیایی گیاهان را تحت تاثیر قرار می دهد، موجب کاهش عملکرد کمی و کیفی محصولات زراعی می شود. گیاه نخود نیز به عنوان یک گیاه پروتئینی مهم، در شرایط دیم اغلب در معرض تنش آبی قرار می گیرد که می توان با مدیریت تغذیه ای صحیح تا حدودی خسارت ناشی از تنش های محیطی بر آن را جبران کرد. فرم نانو کودها به دلیل افزایش جذب و دسترسی گیاه به کود می تواند سودمند باشد. بر این اساس این پژوهش با هدف بررسی تاثیر مزوحفره روی و سیلیکون (نانو روی تثبیت شده بر روی SBA-15) بر روی سیستم دفاعی نخود در تنش آبی انجام گرفت. مواد و روش ها: آزمایش حاضر در مزرعه پژوهشی دانشگاه مراغه به مختصات 37 درجه و 23 دقیقه عرض شمالی، 46 درجه و 16 دقیقه طول شرقی و 1485 متر ارتفاع از سطح آب های آزاد در سال زراعی 98-97 بهصورت اسپلیت پلات بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. فاکتور اصلی شامل تنش آبی (:W1 90 درصد ظرفیت زراعی، :W260 درصد ظرفیت زراعی و W3: 30 درصد ظرفیت زراعی) و فاکتور فرعی نیز شامل F1: شاهد (عدم مصرف کود)، F2: سولفات روی، F3: سیلیکون، F4: سولفات روی+سیلیکون، F5: مزوحفرات روی و سیلیکون می باشد. صفات ارتفاع بوته، عملکرد دانه، فعالیت آنزیم های کاتالاز، آسکوربات پراکسیداز، گایاکول پراکسیداز و تغییرات هیدروژن پراکسید، مالون دی آلدهید کلروفیل a و b و کاروتنوئید مورد برسی قرار گرفت. یافته ها: طبق نتایج این پژوهش با افزایش شدت تنش آبی، ارتفاع بوته و کلروفیل b به طور معنی داری کاهش یافت و محلول پاشی با تیمار مزوحفرات روی و سیلیکون 50 درصد کلروفیل b را نسبت به شاهد افزایش داد. همچنین نتایج نشان داد صفات کاتالاز، آسکوربات پراکسیداز، گایاکول پراکسیداز، هیدروژن پراکسید، مالون دی آلدهید، کلروفیل a، کاروتنوئید، ارتفاع بوته و عملکرد دانه تحت تاثیر برهمکنش تنش و کود قرار گرفت. با افزایش شدت تنش میزان تولید هیدروژن پراکسید نسبت به حالت عدم تنش به طور معنی داری افزایش یافت. از طرفی در تمامی صفات کاربرد تیمارهای کودی بخصوص مزوحفرات روی و سیلیکون در تنش آبی (90، 60 و 30 درصد ظرفیت زراعی) بیشترین مقدار را داشت. همچنین مزوحفره روی و سیلیکون با افزیش آنزیم های آنتی اکسیدان کاتالاز، آسکوربات پر