امین عباسی

به منظور ارزیابی واکنش های فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی برخی ارقام گندم نان (سرداری، ریژاو، باران) و دوروم (ساجی، راسکون، گردیش) به تنش سرما در سیستم کشاورزی حفاظتی و متداول، آزمایشی به صورت اسپلیت-اسپلیت پلات با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه به مدت دو سال و شش ماه اجرا شد. کرت های اصلی سه تاریخ کاشت 1: اواخر شهریور، 2: اواخر مهر و 3: اواخر آبان ماه، کرت های فرعی با دو نوع خاک ورزی 1: متداول و 2: بی خاک ورزی و کرت های فرعی-فرعی ارقام گندم نان 1: سرداری، 2: سبلان، 3: باران و گندم دوروم 4: ساجی، 5: راسکون و 6: گردیش بودند. کاشت ارقام مختلف گندم در تناوب با نخود و با تراکم 380 دانه در متر مربع با بذرکار کشت مستقیم انجام شد. بعد از کاشت ارقام مختلف گندم آبیاری برای جوانه زنی گیاهان انجام گرفت تا بر اساس تفاوت مرحال فنولوژیکی با سرمای زمستان مواجه شوند. در سیستم کشت مستقیم بطور معنی داری مرحله نوری فتوسنتز با احیاء ناقل های کیون ب، پلاستوکینون، سیتوکروم و پلاستوسیانین و انتقال الکترون به واحد پذیرنده فتوسیستم یک را بهبود داده است. نتایج نشان داد که در شرایط خاکورزی حفاظتی هم سطح رنگدانه های فتوسنتزی و هم انتقال الکترون بهبود یافته است. مراحل KJ، JI و IP از فلورسانس کلروفیل تحت تاثیر خاکورزی حفاظتی قرار گرفتند. کارایی فتوسنتزی با کاهش ABS/RC و Fo/Fm و افزایش Fv/Fm و ETo/RC در تاریخ کاشت اول مهر و تیمار بدون خاکورزی تمام ارقام گندم نان و دوروم بهبود یافت. ارقام سرداری و باران نسبت به سایر ارقام خوگیری بهتری به سرما داشته و با تولید آنزیم SOD موجب کاهش محتوای H2O2 و MDA تحت شرایط بدون شخم گردید. عملکرد دانه تحت تاثیر خاکورزی قرار نگرفت. در سال اول تاریخ اول مهر نسبت به اول آبان و آذر حدود 20 تا 27 درصد و در سال دوم در تاریخ کاشت اول مهر نسبت به تاریخ کاشت اول آبان و آذر به ترتیب 11 و 47 درصد عملکرد دانه بیشتری تولید شد.