احمد آقایی

مرزنجوش یکی از مهمترین گیاهان دارویی در جهان است که به دلیل اهمیت اقتصادی، کمیت و کیفیت اسانس بسیار شناخته شده است. تنش خشکی جزو تنشهای غیرزیستی است که در صورت بروز، موجب خسارتهای متعدد به گیاهان می شود. کیتوزان به عنوان الیستور زیستی، با افزایش فعالیت دفاعی گیاه از بروز خسارتهای شدید به گیاهان در شرایط تنش جلوگیری می کند. بدین منظور جهت ارزیابی اثر القاکننده کیتوزان و تنش کم آبی بر رشد و پارامترهای فیزیولوژیک مرزنجوش، آزمایشی در گلخانه دانشگاه شهید مدنی آذربایجان- ایران به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. عامل های مورد بررسی شامل محلول پاشی کیتوزان در سه سطح (صفر، 250 و 500 میلی گرم بر لیتر)، عامل دوم گونه های مرزنجوش (Origanum majorana و Origanum vulgare) و عامل سوم سطوح تنش (تنش کم آبی و عدم تنش) بودند. زمان اعمال تنش کم آبی و تیمار با کیتوزان سه هفته قبل از گلدهی کامل بود. نتایج نشان داد که تنش کم آبی موجب کاهش درصد ماده خشک بوته، صفات محتوای رطوبت نسبی برگ، محتوای کلروفیل a ، کلروفیل b ، کلروفیل کل و کاروتنوئید شد، در حالی که محتوای هیدروژن پراکسید (H2O2)، مالون دی آلدئید (MDA)، پرولین و بازده اسانس را افزایش داد. محلول پاشی کیتوزان در شرایط تنش کم آبی باعث افزایش وزن خشک شاخساره، کلروفیل a ، کلروفیل کل، کاروتنوئید، محتوای رطوبت نسبی برگ، پرولین و بازده اسانس شد. نتایج نشان داد که استفاده از کیتوزان به عنوان الیسیتور زیستی، با توجه به مهندسی متابولیت می تواند اثرات سوء تنش کم آبی را در گیاه مرزنجوش به عنوان یک گیاه داروئی کاهش دهد.