علی اصغر علیلو

چکیده مبسوط مقدمه: یکی از دلایل عمده کاهش محصول در گیاهان زراعی هجوم علف های هرز است. دگرآسیبی یکی از توانایی های علف های هرز است که معمولاً با اثرات بازدارندگی، بر رفتار جوامع گیاهی تأثیر می گذارد؛ بنابراین بررسی تأثیر دگرآسیبی بر گیاهان زراعی از اهمیت خاصی برخوردار است. همچنین استفاده از گیاهان دگرآسیب و شناسایی ترکیبات زیست فعال آن ها می تواند راه کارهای مناسبی برای مدیریت علف های هرز نشان دهد؛ بنابراین در این تحقیق ضمن بررسی تأثیر مواد دگرآسیب موجود در ریشه گیاه آلاله داسی روی شاخص های جوانه زنی بذرگندم، نحوه عمل آن بر برخی از فعالیت های آنزیمی مطالعه و ترکیبات احتمالی شرکت کننده در دگرآسیبی این گیاه، شناسایی و گزارش شده است. مواد و روش ها: آزمایش های جوانه زنی و رشد گیاهچه بذر گندم رقم سرداری تحت تأثیر تیمار عصاره آبی ریشه آلاله داسی در 15 و 20 درصد عصاره بهصورت طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار در آزمایشگاه پژوهشی تولید و ،10 ، پنج سطح، شاهد (آب مقطر)، 5 ژنتیک گیاهی دانشگاه مراغه طی سال 1397 انجام شد. هم زمان با بررسی اثر تیمار بر مجموعه صفات جوانه زنی و گیاهچه، تغییر در فعالیت آنزیم های آلفا آمیلاز، کاتالاز، پراکسیداز، سوپر اکسید دیسموتاز و فنل اکسیداز نیز در این مرحله بررسی شدند. همچنین، انجام شد. GC/MS شناسایی ترکیبات شیمیایی عصاره متانولی ریشه توسط یافته ها: با توجه به نتایج، با افزایش غلظت عصاره ریشه آلاله داسی درصد و سرعت جوانه زنی بذر گندم به طور معنی دار کاهش یافت و در غلظت بیش از 15 درصد جوانه زنی متوقف شد. نتایج رشد گیاهچه حاکی از بازدارندگی شدید عصاره ریشه بر رشد اندام های ریشه چه و ساقه چه گندم بود که با کاهش معنی دار در طول و وزن این اندام ها همراه شد که درنهایت قدرت گیاهچه را کاهش داد. همچنین عصاره ریشه، فعالیت آنزیم آلفا آمیلاز را به طور معنی دار کاهش داد ولی فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانت در Dihydro-4H- ،Octadecatrienal سطوح پایین عصاره افزایش و در سطوح بالاتر کاهش یافتند. در تجزیه شیمیایی، ترکیبات Hexadecanoic acid, 2-hydroxy- ،Hexadecanoic acid ،pyrazolo[3,4-d]pyrimidin-4-one با مقادیر بالا شناسایی شدند که Cyclohexanone و Isopropyl isothiocyanate ،1(hydroxymethyl)ethyl ester بازدارنده جوانه زنی نیز هستند. نتیجه گیری: عصاره ریشه آلاله داسی اثر ب