بعد از فروپاشی اتحاد شوروی، با توجه به اینکه شکل گیری منطقه جدید خزر فقط یک نماد جغرافیایی روی نقشه سیاسی جهان نبود، و تغییرات مهمی در رویکرد قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای نسبت به آن به وجود آمد، بنابراین، شکل گیری این منطقه را میتوان یک مولود ژئوپلیتیکی دانست. اگر اغراق نباشد، این منطقه در طول دو دهه گذشته، با توجه به واقعیت های ژئوپلیتیکی منطقه (رژیم حقوقی خزر، موقعیت ژئوپلیتیکی خزر در کانون حوزه های ژئوپلیتیکی قفقاز، آسیای مرکزی و خاورمیانه، تعلقات قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای در خزر، نوع الگوی رفتاری دولت های ساحلی خزر در مناسبات سیاسی و اقتصادی با یکدیگر و دولت های فرامنطقه ای و به تبع همه اینها نوع ژئوپلیتیک حاکم بر منطقه) در نقش هارتلند جدید اوراسیا نقش آفرینی کرده است. در این این مقاله با روش توصیفی - تحلیلی نقش آفرینی منطقه ژئوپلیتیکی خزر در معادلات منطقه ای و فرامنطقه ای و به تبع آن الگوی ژئوپلیتیکی حاکم بر منطقه و تاثیرات آن بر روی دولت جمهوری اسلامی ایران مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است.
