عباس رضائی

خاک ورزی جزء جدایی ناپذیر فرآیند تولید کشاورزی و مواد غذایی است. سیستم های خاک ورزی بر بخش مهمی از خصوصیات فیزیکی خاک از قبیل : جرم مخصوص ظاهری، هدایت هیدرولیکی و غیره و میزان جابه جایی خاک اثر می گذارند. بنابراین، تحقیق حاضر به منظور ارزیابی میزان جابه جایی خاک در تیمارهای مختلف خاک ورزی و روند تغییرات برخی از خصوصیات فیزیکی و فرسایش پذیری آبی خاک در دوره ی پسا خاک ورزی در موسسه ی تحقیقات دیم واقع در شهرستان مراغه در سال زراعی 96-95 ارائه شد. این تحقیق در دو مرحله اجرا شد مرحله ی اول در پاییز 95 بعد از اعمال انواع خاک ورزی و عملیات کاشت میزان جابه جایی و فرسایش خاک اندازه گیری شد. سپس مرحله ی دوم در بهار 96 با فعال شدن فعالیت های میکروبی خاک آغاز و تا زمان برداشت ادامه یافت. در طی این مدت تغییرات برخی از خصوصیات فیزیکی خاک مورد بررسی و پایش قرار گرفت. آزمایش در قالب طرح فاکتوریل با آزمایشات مکرر و طرح پایه ی بلوک های کامل تصادفی (RCBD) در چهار دوره (21 فروردین، 12 اردیبهشت، 1 خرداد و 20 خرداد ) و دو فاکتور و سه تکرار اجرا شد. فاکتور اول شامل تیمارهای خاک ورزی و فاکتور دوم شامل عمق های مختلف نمونه برداری بود. تیمارهای خاکورزی در این مطالعه شامل کم خاک ورزی با چیزل (CH)، خاک ورزی حفاظتی با کولتیواتور کلشی (خاک ورز مرکب) (MT)، بی خاک ورزی (NT) و خاک ورزی مرسوم (CT) بود. نتایج بخش اول تحقیق نشان داد که بیشترین جابه جایی خاک در گاوآهن برگردان دار اتفاق افتاد که به مقدار 57 سانتیمتر برای جابه جایی رو به جلو و 47 سانتیمتر برای جابه جایی رو به پایین شیب ثبت شد. برای بقیه تیمارهای خاکورزی میزان جابه جایی خاک به طور معنی دار کمتر از گاوآهن برگردان دار بود. بیشترین میزان فرسایش خاکورزی نیز در تیمار گاوآهن برگردان دار ثبت شد که برابر با 152 کیلوگرم به ازای عرض شخم بود. طبق نتایج آزمایشات بخش دوم، تمامی خصوصیات فیزیکی در طول زمان و در اعماق مختلف (به غیر از پایداری خاکدانه ها) دارای اختلاف معنی داری بودند به طوری که تقریبا تمامی خصوصیات فیزیکی فوق ازمرحله اول تا آخر تقریبا یک روند کاهشی یا افزایشی داشتند و در بعضی پارامترها در مراحل میانی دچار تغییرات کاهشی یا افزایشی شدند. لذا می توان نتیجه گرفت که اندازه گیری شاخص خصوصیات فیزیکی در انتهای آزمایش نمی تواند معیار مناسبی برای سن