علی افشاری

زمینه و هدف: افسردگی و اضطراب از شایع‌ترین اختلالات در دانشجویان ایرانی (شیوع ۲۰ تا ۲۵ درصد) هستند، در حالی که دسترسی به درمان‌های حضوری محدود است. این پژوهش اثربخشی درمان شناختی–رفتاری مبتنی بر وب (ICBT) با استفاده از پروتکل MoodGYM را بر کاهش علائم افسردگی و اضطراب، با تمرکز بر نقش‌های میانجی پردازش و تنظیم شناختی (فراشناخت، اجتناب شناختی) بررسی کرد. روش: طرح پژوهش نیمه‌آزمایشی با پیش‌آزمون و پس‌آزمون بود. شرکت‌کنندگان: دانشجویان دانشگاه مراغه (N=31؛ گروه آزمایش n=16، کنترل n=15). ابزار: CES-D (افسردگی)، BAI (اضطراب)، MCQ-30 (فراشناخت)، CAQ (اجتناب شناختی)، ERQ (تنظیم هیجان)، و SSDS (انگ اجتماعی). مداخله: ۶ هفته MoodGYM با حمایت تلفنی هفتگی. تحلیل‌ها: ANCOVA، مدل‌سازی معادلات ساختاری (SEM) و تحلیل شبکه‌ای (R) . یافته ‌ها: ICBT به طور معنی‌داری علائم افسردگی (p<0.001، η²=0.45) و اضطراب (p<0.001) را کاهش داد. SEM نشان‌دهنده میانجی‌گری کامل فراشناخت (β=0.48) و اجتناب شناختی (β=0.35) بود. تحلیل شبکه، MCQ-30 را به عنوان گره محوری با بالاترین شاخص مرکزیت (Strength=1.90) تأیید کرد. یافته ‌های تحلیل پیش‌بین نشان داد که تنها شدت اولیه علائم، پیش‌بینی‌کننده پاسخ‌دهی است و متغیر انگ اجتماعی ادراک شده سهم معنی‌داری در پیش‌بینی اثربخشی ICBT ندارد. نتیجه‌گیری: ICBT یک درمان مکانیسم ‌محور است و هدف قرار دادن فراشناخت‌ها توصیه می‌شود. نوآوری: این اولین پژوهش ایرانی است که با استفاده از تحلیل شبکه، نقش عدم تأثیر انگ اجتماعی در پیش‌بینی اثربخشی ICBT را مستند می‌کند