بیژن ابدی

برخی نظریات در احیای زیست‏ بوم‏ دریاچه ارومیه بر انتقال منابع آب از مناطق دیگر تأکید دارند که خودموجب انتقال بحران به آن مناطق می‏ شود. در این میان، کمتر به اصلاح الگوی مصرف آب در بخش ‏های متعامل با این ‏زیست‎بوم تأکید می ‏شود. در این راستا، بهینه‏ سازی مصرف آب در بخش کشاورزی، راهکار مناسبی برای ذخیره آب و بازگرداندن مازاد آن برای باز توزیع به دریاچه می ‏باشد. لذا، تحقیق حاضر درصدد شناسایی عوامل مؤثر بر رفتار کشاورزان در صرفه‏ جویی مصرف آب با تأکید بر نقش سازمان ‏های مردم‏ نهاد محیط‏ زیستی می ‏باشد. چارچوب نظری تحقیق بر اساس الگوی رفتار هدفمند پروجینی و کانر شکل گرفت. جامعه تحقیق کلیه کشاورزان حوضه آبریز جنوبی دریاچه ارومیه در شهرستان میاندوآب بودند ( N ≈23750 ) که با جدول کرجسی و مورگان حجم نمونه 368 نفر انتخاب شد و طبق نمونه‏ گیری طبق ه‏ای با انتساب متناسب نسبت به نمونه ‏گیری آن ها اقدام شد و با ابزار پرسشنامه پیمایش شدند. روایی صوری پرسشنامه توسط عده ‏ای از اعضای هیأت علمی رشته ترویج و آموزش کشاورزی تأیید شد. برای تأیید انسجام گویه ‏های شاخص ‏های تحقیق، از مطالعه پیش آزمون و تحلیل عاملی تأییدی در فضای نرم‏افزار AMOS (نسخه 20) استفاده شد. آمار توصیفی و استنباطی تحقیق با نرم ‏افزار SPSS تحلیل گردید. نتایج تحلیل مسیر نشان می‏ دهد که کنترل رفتاری و عملکرد سازمان‏ های مردم ‏نهاد محیط زیستی به طور مستقیم بر رفتار صرفه‏ جویی آب تأثیر می ‏گذارند و تمایل به مشارکت در سازمان‏های مردم‏ نهاد و تمایل به احیای دریاچه ارومیه به طور غیرمستقیم و با واسطه نیت مشارکت در سازمان ‏های مردم نهاد محیط ‏زیستی و نیت صرفه‏ جویی آب بر رفتار صرفه‏ جویی آب تأثیر می‎گذارند. در نهایت، بر اساس نتایج تحقیق، پیشنهادهایی برای بهبود رفتار کشاورزان در مصرف آب و افزایش مشارکت آن ها در سازما‎‎ن‎های مردم نهاد محیط ‎زیستی ارائه شده است.