عزت اله اسفندیاری

ﺗﻨﺶ ﺧﺸﮑﯽ به عنوان ﻋﺎﻣﻞ اﺻﻠﯽ ﮐﺎﻫﺶ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﮔﯿﺎﻫﺎن در ﻣﻨﺎﻃﻖ نیمه خشک ﻣﺤﺴﻮب می شود. به نظر می رسد، در شرایط کمبود آب استفاده از تنظیم کننده های رشد گیاهی و برخی عناصر غذایی می تواند تا حدودی به گیاه در تحمل تنش کمک نماید. به منظور بررسی اثرات محلول پاشی ترکیبات مختلف بر فعالیت آنزیمی و تحمل به تنش خشکی آخر فصل در گندم رقم پیشگام، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با هشت تیمار در سه تکرار، در سال زراعی 94- 95 در مزرعه ای واقع در شهرستان عجب شیر به اجرا در آمد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد، اثر تیمار های محلول پاشی روی صفات مورفولوژیک گندم ازجمله شاخص برداشت، تعداد سنبله در واحد سطح، تعداد پنجه بارور و پروتئین دانه در سطح احتمال یک درصد و روی وزن هزار دانه و طول پدانکل در سطح احتمال پنج درصد معنی دار است. اثر تیمار های محلول پاشی روی صفات رطوبتی برگ پرچم ازجمله محتوی آب نسبی، کمبود آب نسبی، شاخص پایداری غشاء و پروتئین برگ پرچم در سطح احتمال یک درصد معنی دار می باشد. اثر تیمار های محلول پاشی بر صفات فیزیولوژیکی برگ پرچم مانند کلروفیل آ، کلروفیل ب، کلروفیل کل، مالون دی آلدئید، آنزیم کاتالاز، آنزیم گایاکول پراکسیداز و آنزیم آسکوربات پراکسیداز در سطح احتمال یک درصد معنی دار می باشد. اگر چه نتایج تجزیه واریانس نشان داد، بین تیمار های آزمایشی و شاهد تفاوت معنی داری از لحاظ عملکرد بیولوژیک دانه و کاه وجود ندارد اما این تفاوت بین برخی تیمار ها مانند اوره، اسید سالیسیلیک و اسید فولیک با تیمار شاهد نسبتا چشم گیر بود. محلول پاشی اوره توانست عملکرد بیولوژیک، دانه و کاه را به ترتیب 3216 کیلوگرم در هکتار (8/19 درصد)، 2704 کیلوگرم در هکتار (4/42 درصد) و 512 کیلوگرم در هکتار (4/5 درصد) افزایش دهد. این افزایش به دلیل افزایش تعداد پنجه بارور (4/29 درصد) و کاهش تعداد پنجه های نابارور (6/13 درصد) در گیاه است که این امر منجر به افزایش (5/20 درصد) معنی دار سهم مواد فتوسنتزی انتقال یافته به دانه (شاخص برداشت) در این تیمار شد. محلول پاشی اسید سالیسیلیک و اسید فولیک نیز عملکرد دانه را به ترتیب 2054 کیلو گرم در هکتار (2/32 درصد) و 1962 کیلو گرم در هکتار (8/30 درصد) افزایش داد که این افزایش از لحاظ آماری معنی دار نبود؛ بنابراین محلول پاشی تعدادی از مهمترین ترکیبات شناخته شده در کاهش اثرات منف