عزت اله اسفندیاری

هداف : بهینهسازی کشت گیاهان سازگار با شرایط زراعی کشور در راستای تامین امنیت غذایی و افزایش بهرهوری از منابع آب و خاک شور، ضروری میباشد. در این میان کینوا ).Willd quinoa Chenopodium )از تیره Chenopodiaceae به عنوان گیاه شورپسند اختیاری به واسطه ارزش غذایی و پتانسیل بالای تولید در شرایط سخت محیطی، در سالهای اخیر بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. از طرفی خاک ریزوسفری گیاهان شورپسند میتواند منبع غنی از باکتریهای محرک رشد گیاه باشد. لذا، این پژوهش با هدف بررسی اثرات مایهزنی برخی باکتریهای ریزوسفری گیاهان شورپسند بر رشد گیاه کینوا تحت تنش شوری طراحی و اجرا گردید. مواد و روشها: آزمون گلخانهای به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار، در گلخانه تحقیقاتی گروه علوم و مهندسی خاک دانشگاه تبریز اجرا شد. در ابتدا بذور کینوا )رقم Titicaca )با باکتریهای انتخاب شده ) ،)B4( Bacillus velezensis OT30-5 ،)B3( Stenotrophomonas rhizofila OT29-3 ،)B2(Pseudomonas sp. OT13- 22 52-4Q simplex Peribacillus( 5B )و 41-1Q hynessi Bacillus( 6B ))از بانک میکروبی گروه علوم و مهندسی خاک دانشگاه تبریز و شاهد بدون باکتری )1B )مایهزنی شدند و در ادامه چهار سطح شوری 4/8 )شاهد 1S)، 7/5( 2S)، 15( 3S )و 85 )4S )دسیزیمنسبرمتر با استفاده از نمک NaCl در گلدانها اعمال گردید. پس از تکمیل دوره رشد گیاه )رسیدن دانه(، شاخصهای رشد و عملکرد نظیر شاخص کلروفیل )SPAD)، ارتفاع بوته، وزن تر و خشک ریشه و اندام هوایی، عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه، مقدار جذب سدیم، پتاسیم و فسفر در ریشه و اندام هوایی اندازهگیری شد. یافتهها: با افزایش سطوح شوری، شاخصهای رشد و عملکرد )بهاستثنای شاخص کلروفیل( و مقدار جذب فسفر و پتاسیم )بهاستثنای سدیم( گیاه کینوا کاهش یافت. در همه سطوح شوری، استفاده از باکتریها منجر به افزایش معنیدار )4/41>P) شاخص کلروفیل )تا 14/5 درصد(، ارتفاع بوته )تا 15/43 درصد(، وزن تر ریشه )تا 84/87 درصد(، وزن تر و خشک اندام هوایی )به ترتیب تا 14/87 و 11/33 درصد(، عملکرد بیولوژیک )تا 14/41 درصد(، کل زیتوده خشک )تا 18 درصد(، عملکرد دانه )تا 11/47 درصد( و مقدار جذب سدیم، پتاسیم، فسفر اندام هوایی به ترتیب تا ،33/31 ،88/11 14/58 درصد در مقایسه با تیمار شاهد بدون باکتری شد. نتیجه گیری: باکتریهای محرک رشد )2B، 3B، 5B و