اسماعیل کریمی

تاثیر خاک ورزی بر عملکرد گندم دیم در سیستم تناوبی علوفه-گندم در کشور به خوبی مطالعه نشده است. در همین راستا این مطالعه به منظور بررسی اثرات روش های مختلف خاک ورزی بر خصوصیات فیزیکی خاک و عملکرد گندم دیم در تناوب با علوفه بهاره، در منطقه سردسیر (مراغه) از سال 1387 به مدت 3 سال زراعی با 6 تیمار خاک ورزی در 3 تکرار و بر اساس طرح پایه بلوک های کامل تصادفی اجرا شد. اثر تیمار بر تعداد پنجه بارور در بوته، ارتفاع بوته، طول خوشه، تعداد دانه در خوشه، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد کاه و کلش، عملکرد بیولوژیکی و شاخص برداشت گندم در سطح احتمال 1% اختلاف معنی دار نشان داد. در تناوب علوفه بهاره - گندم، تیمار T1 با تعداد 8/3 پنجه بارور در بوته، ارتفاع بوته 08/95 سانتی متر، طول خوشه 95/8 سانتی متر، تعداد 56/30 دانه در خوشه، وزن هزار دانه 98/44 گرم، عملکرد دانه 398/2 تن در هکتار، عملکرد کاه و کلش 32/4 تن در هکتار، عملکرد بیولوژیکی 72/6 تن در هکتار و شاخص برداشت 89/33 درصد بیشترین مقادیر را داشت. در هر دو تناوب علوفه پاییزه - گندم و علوفه بهاره - گندم، اثرات متقابل سال در تیمار نیز بر اکثر پارامترهای اندازه گیری شده معنی دار بود. از نظر درصد رطوبت وزنی خاک در تناوب علوفه بهاره - گندم، اثر اثر تیمار بر درصد رطوبت وزنی خاک در عمق 30 - 15 سانتی متر 30 - 15 و 45 - 30 سانتی متر در سطح 1% اختلاف معنی دار نشان داد، مقایسه میانگین اثر تیمار بر درصد رطوبت وزنی اعماق مختلف خاک در تناوب علوفه بهاره - گندم نشان داد که تیمار T1 در هر سه عمق نمونه برداری از خاک نسبت به سایر تیمارها برتر و به ترتیب دارای 44/25، 04/28 و 87/31 درصد رطوبت وزنی بود. تجزیه واریانس جرم مخصوص ظاهری خاک، اندازه گیری در زمان پس از خاتمه اجرای پروژه نشان داد که در تناوب علوفه بهاره - گندم در بین تیمارهای آزمایشی، در هر سه عمق نمونه برداری از خاک در سطح 1% اختلاف معنی دار وجود داشت. مقایسه میانگین ها نشان داد که تیمار T1 در هر سه عمق نمونه برداری از خاک برتر بوده و به ترتیب دارای وزن مخصوص ظاهری 412/1، 560/1 و 732/1 گرم بر سانتی متر مکعب بود.