اسماعیل کریمی

با روند رو به رشد جمعیت و کمبود مواد غذایی نیاز هست اعمال مدیریت های پایدارتری بخصوص از نظر مواد آلی خاک در اراضی قابل کشت مورد توجه قرار گیرد. امروزه در بسیاری از مناطق جهان افزایش امنیت غذایی به مسئله ای مهم تبدیل شده است. عملیات خاک ورزی یکی از عمده ترین مدیریت هایی است که خصوصیات فیزیکی و بیولوژیکی خاک را چه از نظر کمیت و چه از نظر کیفیت شدیداً تحت تاثیر قرار می دهد. بنابراین، تحقیق حاضر به منظور ارزیابی میزان جابه جایی خاک در اثر تیمارهای مختلف خاک ورزی و تاثیر آن بر برخی از شاخص های بیولوژیکی کیفیت خاک در دوره ی پساخاک ورزی در موسسه ی تحقیقات دیم واقع در شهرستان مراغه در سال زراعی 96-95 ارائه شد. این طرح در دو مرحله اجرا شد که در مرحله ی اول در پاییز 95 بعد از اعمال انواع خاک ورزی و عملیات کاشت میزان جابه جایی و فرسایش خاک اندازه گیری شد. سپس مرحله ی دوم در بهار 96 با فعال شدن فعالیت های میکروبی خاک آغاز و تا زمان برداشت ادامه یافت. در طی این مدت تغییرات برخی از خصوصیات بیولوژی خاک مورد بررسی و پایش قرار گرفت. آزمایش در قالب طرح فاکتوریل با آزمایشات مکرر و طرح پایه ی بلوک های کامل تصادفی (RCBD) در چهار دوره (21 فروردین، 12 اردیبهشت، 1 خرداد و 20 خرداد ) و دو فاکتور و سه تکرار اجرا شد. فاکتور اول شامل تیمارهای خاک ورزی و فاکتور دوم شامل عمق های مختلف نمونه برداری (15-0 و 30-15 سانتی متر) بود. تیمارهای خاک ورزی در این مطالعه شامل کم خاک ورزی با چیزل (CH)، خاک ورزی حفاظتی با کولتیواتور کلشی (خاک ورز مرکب) (MT)، بی خاک ورزی (NT) و خاک ورزی مرسوم (CT) بود. نتایج بخش اول تحقیق نشان داد که بیشترین جابه جایی خاک در گاوآهن برگردان-دار اتفاق افتاد که به مقدار 57 سانتیمتر برای جابه جایی رو به جلو و 47 سانتیمتر برای جابه جایی رو به پایین شیب ثبت شد. برای بقیه تیمارهای خاکورزی میزان جابه جایی خاک به طور معنی دار کمتر از گاوآهن برگردان دار بود. بیشترین میزان فرسایش خاکورزی نیز در تیمار گاوآهن برگردان دار ثبت شد که برابر با 152 کیلوگرم به ازای عرض شخم بود. طبق نتایج آزمایشات بخش دوم، تمامی شاخص های بیولوژیکی در طول زمان و در اعماق مختلف دارای اختلاف معنی داری بودند به طوری که تقریباً تمامی شاخص های بیولوژیکی فوق در مرحله اول و آخر تقریباً برابر بوده ولی در مراحل میانی دچار ت