کیفیت خاک مفهومی است که توانایی دینامیک خاک در یک اکوسیستم و تحت بهرهبرداریهای مختلف را بیان می کند بهطوریکه عالوه بر حفظ توان تولید بیولوژیکی، کیفیت آب، هوا و سالمت انسان را بهبود بخشد. با توجه به اهمیت موضوع، اثرات تیمارهای مختلف خاکورزی حفاظتی و مرسوم بر کیفیت خاک در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی )RCBD )با 5 تیمار شامل کاشت مستقیم در ته ساقهها )1NT)، کاشت مستقیم در کلیه بقایا )2NT)، گاوآهن قلمی + دیسک )CH)، کم خاکورزی )MT )و شخم مرسوم )CT )در 4 تکرار از سال 1390 تا سال 1395 در موسسه تحقیقات کشاورزی دیم در تناوب زراعی ماشک-گندم بررسی شد. نمونهبرداریهای دستخورده در هر کرت از سهنقطه بهصورت نمونههای مرکب از عمق شخم و نمونههای دستنخورده نیز در دو عمق از هر کرت برداشته شدند. پس از انتقال نمونهها به آزمایشگاه ویژگیهای کربنآلی، واکنش خاک، فسفر قابل دسترس، جرم مخصوص ظاهری، قابلیت هدایت الکتریکی، نسبت جذب سدیم، پایداری خاکدانهها و بافت خاک به روشهای متداول آزمایشگاهی اندازهگیری شدند. در نهایت شاخص کیفیت خاک با استفاده از چهارچوب ارزیابی 1 مدیریت خاک )SMAF )محاسبه و مورد ارزیابی قرار گرفت. شاخص کیفیت خاک نشان داد که کیفیت خاک در تیمارهای 1NT و 2NT باالترین و در تیمار CT پایینترین بود. به طور کلی استفاده از تیمارهای بدون خاکورزی نسبت به تیمار کم خاکورزی و تیمار کم خاکورزی نسبت به تیمار خاکورزی مرسوم در منطقه توصیه میشود.
