اسماعیل کریمی

با توجه به اهمیت تنوع ژنتیکی در برنامههای اصلاحی، پژوهش حاضر با مطالعه 28 رقم گندم دوروم با هدف شناسایی پاسخ رفتاری آنها به کمبود روی در خاک آهکی، بهصورت آزمایش فاکتوریل بر پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. فاکتورهای مورد مطالعه شامل ارقام گندم دوروم و کاربرد خاکی روی بود. بوتههای گندم 45 تا 60 روز در شرایط کنترلشده نگهداری و در نهایت کفبر شده و پارامترهای مورد نظر مطالعه گردید. در شرایط کمبود روی کمترین و بیشترین وزن خشک اندامهای هوایی بهترتیب در ژنوتیپهای PGS و Cheheldaneh و در شرایط کافی بودن آن بهترتیب در ژنوتیپهای Celcuklu و Cheheldaneh حاصل شد. کمترین غلظت روی در شرایط کمبود روی به ژنوتیپ 45430 و بالاترین مقدار به ژنوتیپ Ozbec و در شرایط کاربرد روی کمترین و بیشترین غلظت روی بهترتیب در ژنوتیپهای Durbel و Mirzabey اندازهگیری شد. از طرفی، در شرایط کافی بودن روی، ارقام Amonos و Durbel بهطور مشترک کمترین و ژنوتیپ 45430 بیشترین محتوای روی را داشتند. بیشترین علایم کمبود روی در ژنوتیپ Durbel و کمترین علایم در ژنوتیپ Dena ظاهر شد. در شرایط کمبود روی ارقام Zenit و Cakmak و در شرایط کاربرد روی ارقام Mirzabey و Kunduru بهترتیب بیشترین و کمترین کارآیی مصرف روی را نشان دادند. از نظر علایم ظاهری، میزان ماده خشک اندامهای هوایی، کارآیی روی، محتوا و غلظت روی تنوع بالایی مشاهده شد. همچنین، محتوا و غلظت روی در اندامهای هوایی ارقام متحمل مانند Dena و Cheheldaneh الزاماً بیشتر از ارقام حساس مانند Uzbek، Amonous و Aydin در هر دو شرایط کمبود روی و کافی بودن آن نیست و ممکن است در ارقام مقاوم میزان و محتوای روی در اندامهای هوایی کمتر از ارقام حساس باشد. در بین پارامترهای مورد بررسی علایم ظاهری، میزان ماده خشک اندامهای هوایی و کارآیی روی، پارامترهای مناسبتری بوده و ارزیابی براساس نتایج هر سه پارامتر توصیه میگردد. به عبارت دیگر، ژنوتیپهایی که میزان کارآیی روی و میزان ماده خشک بیشتر ولی علایم ظاهری کمتری در شرایط کمبود روی دارند مانند Dena متحمل به کمبود روی میباشند.