اسماعیل کریمی

پیشینه پژوهش و هدف: سورفکتانت‌های زیستی، مولکول‌هایی آمفیفیل هستند که توسط جانداران، به‌ویژه باکتری‌ها، تولید می‌شوند. اخیراً مشخص شده که آنها می‌توانند به‌عنوان عامل تحریک رشد گیاهان عمل نمایند. بنابراین هدف از انجام این پژوهش، بررسی اثر سورفکتانت‌های زیستی بر رشد گیاهان بود. روش‌ها: برای این منظور ابتدا باکتری‌های مولد سورفکتانت‌های زیستی از فیلوسفر گیاهان وحشی جداسازی‌شده و در مرحله بعدی سورفکتانت‌های زیستی از آنها استخراج و خالص‌سازی شدند. پس از ارزیابی کیفیت سورفکتانت‌های زیستی، چهار مورد برتر انتخاب شده و با کدهای S1 تا S4 شناخته شدند. برای ارزیابی اثر محلول‌پاشی برگی با غلظت‌های صفر، 1/0، 2/0 و 4/0 گرم در لیتر، بر تحریک رشد گیاهان نعناع ‌سنبله‌ای و تربچه، آزمایشی گلدانی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در گلخانه انجام شد. در پایان آزمایش صفات رشدی گیاهان اندازه‌گیری شد. نتایج: اثر سورفکتانت‌های زیستی بر رشد گیاهان به‌شدت تحت تاثیر غلظت آن‌ها قرار داشت. غلظت‌های 4/0 و 1/0 گرم بر لیتر از سورفکتانت‌های ‌زیستی، به‌ترتیب کمترین و بیشترین آثار را بر تحریک رشد همه گیاهان مورد بررسی داشت. همچنین نوع سورفکتانت در تحریک رشد گیاهان مهم بود. سورفکتانت زیستی با کد S1 بیشترین آثار تحریکی رشدی را به همراه داشت. بیشترین مقدار وزن‌ تازه غده بهعنوان عملکرد اقتصادی تربچه، در تیمار سورفکتانت زیستی S1 در غلظت 1/0 میلی‌گرم بر لیتر به‌دست آمد که نسبت به تیمار شاهد، 333 درصد افزایش داشت. در نعناع سنبله‌ای بیشترین مقدار وزن‌ تازه به عنوان عملکرد اقتصادی نیز در همین تیمار به‌دست آمد که نسبت به شاهد 51 درصد افزایش داشت. نتیجه‌گیری کلی: بنابر‌این به‌نظر می‌رسد، سورفکتانت‌های زیستی، به‌ویژه در غلظت و نوع مناسب، پتانسیل زیادی برای تحریک رشد و بهبود کیفیت گیاهان دارند. این ترکیبات می‌توانند به‌عنوان یک فناوری پایدار و سازگار با محیط زیست در بهینه‌سازی عملکرد گیاهان و کشاورزی استفاده شوند.