ابراهیم سامی

توسعه فیزیکی شهر، فرآیندی پویا و مداوم است که طی آن محدوده ی شهر و فضای کالبدی آن درجهات عمودی و افقی از حیث کمی و کیفی افزایش می یابد و اگر این روند سریع و بی برنامه باشد، فضا وکالبد شهر را با مشکل مواجه خواهد ساخت(حبیبی و همکاران، 1386: 14). تعیین اصول دقیق مکان یابی فعالیت های مختلف و توزیع بهینه ی مراکز خدماتی در شهر، به دلیل ماهیت پویای مسائل شهری، اگر نه غیرممکن، بدون تردید بسیار دشوار است(بحرینی، 1387: 193). به بیان دیگر، کاربری های خدمات شهری برای ارائه ی تسهیلات بهتر به شهروندان، نیازمند یک سری اصول و قواعد علمی مکان یابی هستند. این موازین، مکان یابی بهینه ی کاربری ها از لحاظ شعاع دسترسی، سازگاری همجواری های مختلف، سنخیت کاربری ها با یکدیگر و آستانه ی هرکدام از آنها را مورد تأکید قرار می دهد(حسین نژاد و همکاران، 1391: 72). در شهرهای امروزی کاربری های متنوع، به خصوص کاربری هایی با تقاضای بیشتر مانند کاربری های آموزشی، به دلایل زیادی مانند ناهماهنگی نهادهای اجرایی شهر، مشکلات مالی بخش آموزش و پرورش و ناآشنایی مسئولان با موازین علمی مکان یابی، در پاسخ گویی به نیازهای جمعیت دانش آموزی با مشکلات زیادی روبه رو هستند (سرور و همکاران، 1381: 35). کاربری های اراضی همجوار شهری نیز، اثرات خارجی بر روی یکدیگر دارند. این تأثیرات می تواند مثبت یا منفی باشد. اثرات مثبت منجر به افزایش کارآیی به میزانی می شود که کاربریهای اراضی همجوار به توسعه پایدار و شیوه بهتر زندگی منجر می شود، در حالی که اثرات منفی به کاهش کارآیی منجر شده، کاهش ارزش کاربری اراضی را به دنبال خواهد داشت که به ایجاد ناسازگاری میان کاربری های مختلف خواهد انجامید.(Taleai, 2007: 376) لذا به دلیل اثرات مثبت و منفی، که کاربریهای مختلف شهری بر روی یکدیگر دارند .این روابط را می توان در قالب موقعیت کاربری آموزشی در سطح شهر، نحوه قر ارگیری و چیدمان کاربریها در کنار هم و روابط مکانی بین کاربری آموزشی با سایرکاربریهای شهری بیان کرد .بنابراین، به دلیل ویژگی های مکانی این روابط و تأثیر آن در سازگاری کاربریهای آموزشی، نیاز به سامانه اطلاعات مکانی(GIS) و روش های تصمیم گیری چند معیاره (MCDM) برای مدل سازی مکانی روابط بین کاربریها محسوس است(محمدحسینیان، 1387: 9). از سوی دیگر ، ماهیت گروهی فعالیتهای شهری و عدم قطعیت ذاتی موج