فرزاد رسولی

خیار، Cucumis sativus L. یک محصول سبزی مهم در سراسر جهان است. کشت هیدروپونیک جایگزینی مناسب برای کشت خاکی جهت افزایش عملکرد کمی و کیفی خیار است. یکی از مهمترین عوامل در ایجاد یک سیستم کشت بدون خاک با کارایی بالا، انتخاب بستر کشت مناسب می باشد. امروزه تولید نشاء سالم و مرغوب یکی از عوامل اصلی موفقیت پرورش سبزی ها از جمله خیار است. پژوهش حاضر به منظور بررسی اثرات انواع بسترهای آلی و معدنی بر صفات مورفو-فیزیولوژیکی و عناصر غذایی نشاء خیار و مقایسه بسترهای متداول و بومی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با 4 تکرار در سال 1401 اجرا گردید. آزمایش حاضر دارای 26 تیمار شامل: تیمار شاهد (پیت ماس) بسترهای خالص (پومودیا، پالم پیت، کوکوپیت، کاج، خاک اره، ورمی کمپوست، ورمی کلایت، زئولیت و پرلایت) بسترهای ترکیبی با نسبت 1:1 (ترکیب با 1- پالم پیت و 2- پومدیا) بود. نتایج به دست آمده نشان داد بستر پیت ماس (شاهد) بیشترین تاثیر را روی صفات رشدی شامل ارتفاع، طول میانگره و طول ریشه داشت. بسترهای کوکوپیت خالص، ورمی کمپوست+پالم پیت و ورمی کومپوست+پومدیا از صفات رشدی قابل رقابت با پیت ماس برخوردار بودند و در مقابل گیاهان رشد یافته در بستر زئولیت از ضعیف ترین صفات رشدی برخوردار بودند. بسترهای کوکوپیت خالص، کوکوپیت+پومدیا و ورمی کمپوست+پومدیا بعد از پیت ماس بیشترین وزن تر و خشک ریشه و شاخساره را داشتند و زئولیت خالص کمترین عملکرد ریشه و شاخساره را داشت. گیاهان کشت شده در بستر ورمی کمپوست+پومدیا بیشترین محتوای کلروفیل را داشتند در حالی که نشاهای کشت شده در بسترهای معدنی همچون پرلایت و ورمی کلایت از کاروتنوئید بالایی برخوردار بودند. بررسی نتایج مربوط به عناصر غذایی نشان داد بسترهای حاوی پالم پیت باعث شدند گیاهان از محتوای پتاسیم برگ بالایی برخوردار باشند و پالم پیت+پومدیا و خاک اره+پومدیا به ترتیب بیشترین فسفر و کلسیم برگ را داشتند این درحالی بود که گیاهان کشت شده در ورمی کوپوست+پومدیا بیشترین عناصر فسفر، پتاسیم و کلسیم ریشه را داشتند. گیاهان بستر کشت خاک اره+ پالم پیت از بیشترین محتوای عناصر ریزمغذی ریشه شامل آهن، روی و منگنز برخوردار بودند و بیشترین محتوای روی و منگنز برگ در نشاهای تحت تیمار پالم پیت+پومدیا ثبت شد. همچنین بسترهای معدنی همچون ورمی کلایت و پرلایت محتوای آهن برگ بالایی د