محمد باقر حسن پور اقدم

شمعدانی عطری با نام علمی Pelargonium odoratissimum یکی از پراهمیت ترین گیاهان عطری متعلق به خانواده Geraniaceae می باشد. این گیاه به دلیل داشتن اسانس و کاربرد روزافزون آن در صنایع مختلف عطرسازی، آرایشی و بهداشتی در نقاط مختلف جهان کشت می گردد. این پژوهش به منظور حصول به پروتوکلی کارآمد و سریع در ریزازدیادی شمعدانی عطری با استفاده از ریزنمونه های قطعات برگی، دمبرگی، برگ کامل و گرهی ساقه در محیط کشت MS مورد بررسی قرارگرفت. در این پژوهش باززایی شاخساره های نابجا از ریزنمونه های گرهی در شرایط درون شیشه ای در محیط کشت MS حاوی ترکیب-های تیماری با غلظت های مختلف (1 و2 میلی گرم بر لیترBAP) + 5/0 میلی گرم بر لیتر IBA با موفقیت انجام شد. این آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی اجرا گردید. بیشترین میانگین تعداد شاخساره، حداکثر تعداد شاخساره به ریزنمونه و نیز کمترین میزان قهوه ای شدن در محیط MS حاوی تیمار 2 میلی گرم بر لیتر BAP بدست آمد. در آزمایش دوم، از شاخساره های حاصل از ریزنمونه های گرهی در شرایط درون شیشه-ای برای تهیه ریزنمونه های قطعات برگی، دمبرگی و برگ کامل استفاده شد. به منظور پرآوری، این ریزنمونه ها در محیط کشت MS حاوی نصف غلظت عناصر ماکرو و ترکیب های تیماری با غلظت های (1، 5/1، 2 و 5/4 میلی گرم بر لیتر) BAP + (1/0، 1 و 5/1 میلی گرم بر لیتر) NAA کشت شدند. این آزمایش در قالب فاکتوریل بر مینای طرح پایه کاملا تصادفی انجام شد. توانایی کالوس زایی در هر سه نوع ریزنمونه مشاهده شد. حداکثر کالوس زایی، تعداد شاخساره، طول شاخساره، کمترین درصد قهوه ای شدن در قطعات برگی با ترکیب تیماری (5/1 میلی گرم بر لیتر BAP + 1 میلی گرم بر لیتر NAA)، در ریزنمونه دمبرگی با ترکیب تیماری (2 میلی گرم بر لیتر BAP + 1/0 میلی گرم بر لیتر NAA) و ریزنمونه برگ کامل با ترکیب تیماری (1 میلی گرم بر لیتر BAP + 1 میلی گرم بر لیتر NAA) حاصل شد. بررسی روند تغییرات میانگین تعداد، طول ریشه و نیز درصد ریشه زایی در این ریزنمونه ها، با غلظت های مختلف NAA نشان داد که در غلظت (2/0 میلی گرم بر لیتر)، در تعداد، طول ریشه و نیز درصد ریشه زایی افزایش چشمگیری مشاهده شد. در نهایت، گیاهچه های ریشه دار شده به گلدان های کوچک دارای مخلوطی از پیت ماس و پرلایت با نسبت حجمی 1:1 منتقل شدند. عادت دهی گیاهچه های شمعدانی عطری در شرایط گل