محسن جان محمدی

بذور تیره یا سیاه رنگ لوبیا به دلیل رنگشان از اهمیت چندانی برخوردار نیستند این در حالی است که ارقام لوبیای سیاه دارای انتوسیانین بالایی هستند. عملکرد و مقاومت بیشتری نسبت به آفات و بیماری ها (مثل کنه دو لکه ای) از خود نشان می دهد. بنابراین تغییر رنگ بذور تیره به نحوی که ارزش زراعی آن تغییر نکرده یا دچار تغییر کمی شود، حائز اهمیت است. در این تحقیق، تعداد 148 ژنوتیپ اصلاح شده لوبیا سیاه بومی خمین تحت عنوان موتانت و 8 ژنوتیپ والدی به عنوان شاهد که مجموعاً 156 ژنوتیپ را شامل می شود از نظر ارتباط ژن های رنگ بذر با برخی صفات مورفولوژیک موتانت های لوبیا مورد بررسی قرار گرفت. طرح لاتیس مستطیل 12×13 با 2 تکرار مورد استفاده قرار گرفت. در برداشت از هر واحد آزمایشی به طور تصادفی، پنج بوته با رعایت اثر حاشیه برداشت و صفات مورفولوژیکی مانند طول گیاه، طول غلاف، تعداد دانه در غلاف و قطر غلاف اندازه گیری گردید. هم چنین صفات مرتبط با زمان رسیدگی (گلدهی، به غلاف رفتن و رسیدگی ) و رنگ بذر اندازه گیری شد. نتایج نشان داد بیشترین درصد ضریب تغییرات در ژنوتیپ های موتانت مربوط به صفات قطر غلاف، شاخص برداشت و عملکرد بیولوژیکیو کمترین ضریب تغییرات مربوط به صفت روز تا گلدهی مشاهده می باشد. همبستگی میان صفت رنگ بذر با صفات طول غلاف، تعداد دانه در غلاف، شاخص برداشت، تعداد روز تا گلدهی و تعداد روز تا غلاف دهی دارای مقادیری منفی بوده و مقدار آن با صفات عملکرد و قطر غلاف بسیار ناچیز است در صورتی که با صفات ارتفاع، عملکرد بیولوژیکی و وزن صد دانه دارای همبستگی بالا و مثبتی داشت. بطور کلی لاینهای موتانت دارای تنوع بیشتری از لاینهای معمولی بوده و می توانند برای اصلاح لوبیا بکار روند.