محسن جان محمدی

با توجه به حاصلخیزی پایین خاکهای مناطق نیمه خشک کشاورزان نیاز به افزودن کود نیتروژن به مزارع و باغات خود دارند با این حال لازم است تا فقط مواد مغذی به صورت دقیق بر حسب نیاز خاکی و گیاهی در طی مراحل مختلف رشد در دسترس گیاه قرار گیرد. کاربرد کودهای نیتروژن معدنی در محصولات مختلف از دهه های گذشته به طور مداوم در سطح جهان افزایش یافته است. اگرچه کود نیتروژن به طور قابل توجهی به افزایش عملکرد کمک می کند، اما استفاده بیش از حد از این کود دامی تهدیدی جدی برای محیط زیست و سلامت انسان ایجاد کرده است. میزان مصرف کودهای نیتروژنی با تجمع نیترات در محیط اطراف، آب های زیرزمینی و همچنین سبزیجات برگ دار و ریشه دار رابطه نزدیکی دارد. مصرف رژیم های غذایی با محتوای نیترات بالا به نیتروزاسیون درون زا کمک کرده است که می تواند منجر به بیماری تیروئید، انواع سرطان های انسانی، نقص در سلولهای عصبی (در طول رشد جنین) و دیابت شود. در این جنبه های مختلف زیست محیطی و آلایندگی نیتروژن مازاد مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. آگاه سازی عموم مردم، جامعه کشاورز، پژشکان و دانشمندان کشاورزی نسبت به خطرات ناشی از استفاده بیش از حد از کودهای نیتروژن برای سلامت انسان ضروری به نظر می رسد. این مورد برای برخی محصولات نظیر سیب زمینی بسیار حاد می باشد. برخی اثرات مضر تجمع بیش از حد نیترات و ترکیبات نیتروژنی مضر ممکن است با مصرف ویتامین C و آنتی اکسیدان های حاوی میوه ها و سبزیجات جلوگیری شود. کاربرد متعادل عناصر غذایی بدلیل وجود برهمکنش مثبت و ایجاد حالت همزافزایی می تواند کارایی نیتروژن را تا حد قابل توجهی بهبود دهد و نیاز به کاربرد مقادیر زیاد را رفع نماید. استفاده از کود به مقدار مناسب از مواد مغذی در زمان مناسب از طریق منبع مناسب و استفاده از روش مناسب تحت عنوان 4Rs باید مد نظر قرار گیرد.