محسن جان محمدی

چاودار (Secale cereal L.) از غلات یکساله ای جهت تغذیه انسان و دام است که به آفات، امراض و تنشهای محیطی متحمل بوده و محدودیت کشت چندانی برای آن وجود ندارد. در این تحقیق وراثت پذیری عمومی 64 لاین و ژنوتیپ مختلف چاودار براساس صفات زراعی و ریخت شناسی در شرایط آب و هوایی مراغه مورد ارزیابی قرار گرفت. صفات ارتفاع گیاه، طول دومین میانگره، طول سنبله، طول ریشک، قطر ساقه، وزن کاه سنبله، وزن دانه سنبله، شاخص برداشت سنبله، وزن پدانکل، وزن دومین میانگره، طول دانه، قطر دانه، تعداد دانه، طول برگ پرچم و عملکرد بیولوژیک مورد ارزیابی قرار گرفتند. میزان وراثت پذیری عمومی صفات از 8/4 در طول سنبله تا 7/91 درصد در شاخص برداشت سنبله متغیر بود. میزان وراثت پذیری عمومی صفات عملکرد بیولوژیک، وزن دومین میانگره، وزن دانه، تعداد دانه، برگ پرچم، وزن کاه سنبله، وزن پدانکل، وزن دانه سنبله و شاخص برداشت سنبله زیاد و بیش از 50 درصد بود. میزان وراثت پذیری عمومی سایر صفات و از جمله ارتفاع گیاه، قطر ساقه، طول دومین میانگره، طول سنبله، طول ریشک و طول دانه زیر 50 درصد بود. هرچند وراثت پذیری عمومی، شامل هر دو گونه واریانس افزایشی و غیرافزایشی است ولی بخشی آن ناشی از اثرات افزایشی است لذا می توان امید داشت انتخاب برای صفات مذکور در این ژنوتیپها بتواند پاسخ مناسبی به بار بیاورد و باعث بهبود صفات مودنظر گردد. برای اصلاح عملکرد دانه چاودار، صفات وزن دانه در سنبله و تعداد دانه در سنبله اهمیت بیشتری داشته و بهتر است بعلت بالا بودن وراثت پذیری عمومی، در تعریف شاخص های گزینشی مورد استفاده قرار گیرند.