مجتبی نورآئین

به منظور بررسی QTLهای صفات مرتبط با زمان رسیدگی و ارتفاع بوته در برنج، 157 لاین اینبرد نوترکیب حاصل از تلاقی ارقام علی کاظمی (رقم محلی با کیفیت پخت مطلوب، ارتفاع بوته بلند، حساس به خوابیدگی و زودرس) و کادوس (کیفیت پخت نامطلوب، ارتفاع متوسط تا کوتاه، مقاوم به خوابیدگی و دیررس) مورد ارزیابی قرار گرفتند. این آزمایش در دو سال و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار انجام گرفت و صفات ارتفاع بوته، تعداد پنجه، طول دوره رشد، طول برگ پرچم، عرض برگ پرچم و طول خوشه اندازه گیری شدند. تجزیه مرکب نشان داد که تفاوت لاین ها از لحاظ تمام صفات معنی دار بود. همچنین، اثر متقابل ژنوتیپ × سال برای تمامی صفات معنی دار شد و مشخص نمود که ژنوتیپ ها در طی دو سال فنوتیپ های متفاوتی داشته اند. نقشه پیوستگی جمعیت متشکل از 65 نشانگر SSR در 11 گروه پیوستگی، 64/1141 سانتی مورگان از ژنوم برنج را با فاصله متوسط 56/17 سانتی مورگان بین دو نشانگر مجاور پوشش داد. در مجموع 18 QTL برای صفات مورد مطالعه مکان یابی شد که تعدادی از QTLها مشترک بودند. در این آزمایش برای ارتفاع بوته یک QTL روی کروموزوم شماره 1، برای طول خوشه پنج QTL Pl5-1، Pl5-2، Pl6-1، Pl6-2 و Pl7-1، برای تعداد پنجه دو QTL به نام های tn1 و tn4، برای صفت طول برگ پرچم 1 QTL روی کروموزوم شماره 5، برای عرض برگ پرچم سه QTL به نام های flw1، flw5، flw11 و برای طول دوره رشد شش QTL به نام های gp1، gp3-1، gp3-2، gp4، gp10-1 و gp10-2 شناسایی شدند. اثر افزایشی مثبت و منفی QTLهای مکان یابی شده برای صفات مورد مطالعه نشان دهنده نقش هر دو والد در انتقال الل های مطلوب به نتاج بود. QTL شناسایی شده بین دو نشانگر RM431-RM8136 روی کروموزوم شماره 1 برای ارتفاع بوته و تعداد پنجه مشترک بود. همچنین QTL قرار گرفته روی کروموزوم شماره 4 برای تعداد پنجه و طول دوره رشد مشترک بود. QTL قرار گرفته بین دو نشانگر RM431-RM8136 روی کروموزوم شماره 5 نیز برای طول برگ پرچم و عرض برگ پرچم مشترک شناسایی شد. در مجموع 29 اثر اپیستازی برای صفات مورد مطالعه شناسایی شد که بیشترین تعداد مربوط به صفت طول دوره رشد با 12 اثر اپیستازی بود.