مهدی رحمتی

امروزه فن آوری سنجش ازدور یکی از مهم ترین و عمده ترین منابع داده های مکانی و موضوعی است. ازاین رو کاربردهای زیادی از جمله تخمین تولید و وسعت اراضی کشاورزی، طبقه بندی پوشش گیاهی و نوع جنگل، تهیه نقشه های خاک شناسی، بررسی خشک سالی، ارزیابی ذخایر آبی و غیره را می توان برای آن در نظر گرفت. با این وجود، تقریبا در تمامی تحقیقات پیشین به طور خاص تحقیقات مربوط به بخش خاک، هر کدام از متغیرهای خاک یا سطح زمین به صورت انفرادی به عنوان متغیر وابسته در نظر گرفته شده و با به کارگیری داده های سنجش از دور در باندهای مختلف به عنوان متغیرهای مستقل در جهت تخمین ویژگی های مد نظر برآمده اند. این در حالی است که طبق مفاهیم علم سنجش از دور، مجموعه ای از ویژگی های مختلف خاک سطحی و عوراض سطح زمین در کنار یکدیگر رفتارهای انعکاسی آن در طول موج های مختلف را تعیین می کنند. به عبارت دیگر، در مطالعات سنجش از دور خاک های سطحی، صحیح تر آن است که متغیرهای مختلف خاک سطحی به عنوان متغیرهای مستقل و رفتارهای انعکاسی آن در هر محدوده باندی به عنوان متغیر وابسته در نظر گرفته شوند. لذا در این تحقیق، با به کارگیری روش های مختلف آماری شامل تجزیه به مؤلفه های اصلی، رگرسیون خطی چند متغیره و همبستگی کانونیک، روابط آماری موجود بین ویژگی های مختلف خاک (به عنوان متغیرهای مستقل) و داده های سنجش ازدور در طول موج های مختلف (به عنوان متغیرهای وابسته) بررسی شد تا ضمن بررسی روابط رگرسیونی بین چندین ویژگی مختلف خاک و داده های سنجش ازدور در هر طول موج خاص، سهم هرکدام از ویژگی های موردبررسی در رفتار طیفی سطح زمین مشخص و روابط آماری قابل اعتمادی برای تخمین و تهیه نقشه خاک استخراج شود. در این تحقیق، ویژگی های خاک مدنظر شامل بافت خاک، ماده آلی خاک، رطوبت خاک، شوری خاک، عناصر غذایی و میانگین وزنی قطر خاکدانه ها به عنوان شاخصی از ساختمان خاک مدنظر قرارگرفتند. همچنین در تحقیق حاضر، از تصاویر ماهواره ETM+ برای این منظور استفاده شد. نتایج به دست آمده نشان داد که میانگین وزنی قطر خاکدانه ها، درصد سیلت، رطوبت خاک سطحی، و مقدار ماده آلی هیچ همبستگی معنی داری با رفتار طیفی سطحی خاک نداشتند. با این وجود، مقادیر نیتروژن کل و فسفر قابل جذب خاک (به عنوان برآیندی از مقدار ماده آلی و مدیریت خاک) همبستگی منفی بسیار پایینی با رفتار طیفی سطحی خا