مهدی رحمتی

به منظور مطالعه اثرات خاک ورزی سنتی و حفاظتی بر خصوصیات فیزیکی خاک در اراضی کشاورزی دیم، تحقیقی به مدت 5 سال زراعی در مؤسسه تحقیقات دیم کشور در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 5 تیمار خاک ورزی شامل: کاشت مستقیم در ته ساقه ها (NT1)، کاشت مستقیم در کلیه بقایا (NT2)، شخم قلمی + دیسک (CH)، کم خاک ورزی (MT) و شخم مرسوم (CT) در 4 تکرار به اجرا در آمد. نمونه برداری های خاک در انتهای سال پنجم برداشته شدند که این نمونه جهت آنالیز پارامترهای فیزیکی ازجمله پایداری خاکدانه ها (WAS)، میانگین وزنی و هندسی قطر خاکدانه­ها به روش الک تر (GMDwet و MWDwet) و الک خشک (GMDdry و MWDdry)، بعد فرکتال جرمی خاکدانه ها (Dm)، کربن آلی کل (TOC)، کربن آلی محلول (DOC) و جرم مخصوص ظاهری خاک استفاده شدند. نتایج نشان داد که اثر تیمارهای خاک ورزی بر پارامترهای MWDdry و GMDdry معنی دار بود. اثر متقابل روش های مختلف خاک ورزی و مکان بر روی DOC و اثر متقابل عمق و مکان بر روی جرم مخصوص ظاهری معنی دار بود. میزان کربن آلی محلول در تیمار خاک ورزی سنتی با مقدار mg g-1 74/3 در مکان اول به طور معنی داری بیشتر از سایر تیمارها (با مقادیر کمتر از mg g-1 20/3) بود. همچنین در تیمار NT1 و NT2 میانگین وزنی (به ترتیب با 25/1 و 17/1 میلی­متر) و هندسی (04/1 میلی­متر برای هر دو) قطر خاکدانه­ها اختلاف معنی داری با سایر تیمارها داشت. بر اساس نتایج به دست آمده توصیه می شود، به جای استفاده مداوم از خاک ورزی سنتی از خاک ورزی حفاظتی استفاده شود.