حاصلخیزی خاک توصیف کننده توانایی و قابلیت خاک برای تامین شرایط بهینه رشد گیاه می باشد. اطلاع از وضعیت حاصلخیزی خاک و تهیه نقشه های مربوط به آن، نقش اساسی را در برنامه ریزی پایدار کشاورزی، به حداکثر رساندن سود اقتصادی، حفظ کیفیت خاک و جلوگیری از تخریب محیط زیست دارد. به منظور ارزیابی وضعیت حاصلخیزی خاک در بخشی از دیمزارهای جنوب استان آذربایجان غربی و شمال استان کردستان، تعداد 101 نمونه به صورت تصادفی از دیمزارهای این مناطق تهیه و خصوصیات مختلف خاک از قبیل pH، EC، کربنات کلسیم معادل و همچنین عناصر غذایی نیتروژن کل، فسفر، پتاسیم، آهن، منگنز، روی و مس در آنها اندازه گیری شد. برای تفسیر نتایج و تهیه نقشه حاصلخیزی خاک از شاخص عناصر غذایی (NIV) استفاده شد. نتایج نشان داد، در 100 درصد اراضی هدایت الکتریکی در کلاس کم و اسیدیته گل اشباع در کلاس زیاد قرار دارد. کربن آلی و کربنات کلسیم معادل به ترتیب در 72 و 61 درصد اراضی در کلاس متوسط قرار دارند. نیتروژن کل در 94 درصد اراضی در کلاس متوسط، فسفر قابل جذب در 94 درصد اراضی در کلاس کم، پتاسیم قابل جذب تقریباً در 100 درصد اراضی در کلاس زیاد، آهن قابل جذب در 88 درصد اراضی در کلاس کم، روی قابل جذب در 33 درصد اراضی در کلاس کم، 39 درصد در کلاس کفایت و در 28 درصد در کلاس زیاد، مس و منگنز قابل جذب در 100 درصد اراضی در کلاس کم قرار دارند. با توجه به نتایج به دست آمده استنباط می شود، روش NIV توانایی لازم را در ارزیابی وضعیت حاصلخیزی خاک دارد و پیش بینی های انجام گرفته توسط آن با حد بحرانی های گزارش شده برای گندم دیم مطابقت دارد.
