محمد علی اعظمی

گیاهان دارویی از هزاران سال پیش به عنوان یکی از مهمترین منابع دارویی کاربرد داشتهاند. در دوران جدید بیوتکنولوژی با استفاده از راهکارهایی نظیر کشت سلولها، اندامها و بافتها، مهندسی ژنتیک و کاربرد نشانگرهای مولکولی قادر است کارآیی و بهرهوری گیاهان دارویی را به عنوان منابع تجدیدپذیر جهت تولید دارو افزایش دهد. کشت سلول، بافتها و اندامهای گیاهی امکان تکثیر سریع و انبوه بسیاری از گیاهان دارویی مهم را فراهم نموده است. گیاهان تکثیر شده از طریق کشتهای In vitro عاری از بیماری و از لحاظ ژنتیکی و کیفی یکنواخت میباشند. طی سالهای اخیر کشت سوسپانسیون سلولی و اندام )ساقه و ریشه مویین( جهت تولید متابولیتهای ثانویه و مطالعة مسیر بیوسنتز متابولیتها و افزایش بیان ژن مورد توجه قرارگرفته است. از طرفی مهندسی ژنتیک گیاهی نقش چشمگیری در زمینه شناسایی و دستکاری ژنتیکی آنزیمهای دخیل در مسیر متابولیکی بیوسنتز متابولیتهای ثانویه ایفا نموده است. انتقال ژن یک ابزار قوی جهت افزایش بازدهی و تولید متابولیتهای ثانویهای است که محدودیت بازدهی دارند. نشانگرهای مولکولی به دلیل عدم وابستگی به سن، شرایط فیزیولوژیکی و محیطی گیاه، ابزاری قدرتمند جهت شناسایی دقیق گونههای مهم دارویی، بررسی تنوع ژنتیکی، طبقه بندی ذخایر توارثی و تعیین نقشه ژنتیکی آنها میباشند.