ناصر صباغ نیا

گندم یک غله یکساله متحمل به خشکی است که سازگاری مناسبی به آب و هوای سرد دارد. گندم بعنوان یک منبع کربوهیدرات مهم و غنی در غذای بسیاری از مردم دنیا است. مهمترین راه انتخاب ژنوتیپ های پر محصول، شناسایی صفات مهم و موثر بر صفت عملکرد دانه در گیاه است. در این روابط صفات و ژنوتیپهای گندم با بهره گیری از روش بایپلات برای شناسایی صفات مهم مورد استفاده قرار گرفت. در این تحقیق هفت رقم گندم در طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار کشت گردیدند. تعداد 14 صفت مختلف و از جمله صفات تعداد روز تا سنبله دهی، تعداد روز تا رسیدگی، ارتفاع بوته، طول دومین میانگره، طول سنبله، طول ریشک، قطر ساقه وزن دومین میانگره، طول دانه، تعداد دانه سنبله، عملکرد بیولوژیک، وزن هزاردانه، عملکرد دانه و شاخص برداشت اندازه گیری شدند. نتایج این مطالعه نشان داد بر اساس نمودار چندضلعی، پنج بخش یا section با پنج ژنوتیپ راس شامل ژنوتیپهای G1 ({Atlass66×Comanche} × Warrior)، G2 (Greek79)، G4 (Preston-1)، G5 (Cakmak) وG7 (Baart) شناسایی شدند است و در بخش رقم اول، صفات ارتفاع بوته، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه و طول ریشک قرار داشتند در حالیکه در بخش رقم G2، صفات قطر ساقه و تعداد دانه سنبله قرار گرفتند. بیشترین زاویه حاده بین صفات تعداد روز تا سنبله دهی و وزن هزار دانه است که حاکی از همبستگی مثبت این دو صفت است بین وزن دومین میانگره و شاخص برداشت همبستگی منفی شدید وجود داشت و چنین همبستگی منفی شدیدی بین تعداد دانه سنبله با صفات ارتفاع گیاه و طول ریشک نیز مشاهده گردید. ارقام یک و هفت بهترین عملکرد دانه را داشته و صفات ارتفاع گیاه، طول ریشک و شاخص برداشت از جمله صفات مهم و تاثیرگذار در گیاه زراعی گندم بوده و لازم است که در برنامه های اصلاحی گندم و گزینش برای عملکرد بالا مورد توجه قرار گیرد.