ناصر صباغ نیا

چکیده سابقه و هدف: محدودیت آب مهمترین عامل محدود کننده در تولید کلزای بهاره در نواحی مدیترانه ایی نیمه خشک می باشد. استفاده از مواد مغذی با فن آوری نانو و تنظیم کننده های رشد ضمن تاثیر بر فرآیندهای فیزیولوژی گیاه می تواند در ایجاد تحمل به تنش آبی نقش مهمی ایفا کند. هدف از این پژوهش بررسی تغییرات برخی صفات فیزیولوژیک و عملکرد دانه کلزای بهاره در واکنش به محلول پاشی برگی نانوسیلیکون و اسید سالیسیلیک تحت شرایط محدودیت آب بود. مواد و روش ها: این آزمایش به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار در مزرعه دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه محقق اردبیلی در سال زراعی 1396 اجرا شد. تیمارهای محدودیت آب (شاهد یا آبیاری کامل، قطع آبیاری در مراحل ساقه روی، گلدهی و دانه بندی) و محلول پاشی سیلیکون به فرم نانودی اکسید سیلیکون (nSiO2) در سه سطح (صفر، 60 و300 میلی گرم در لیتر) و اسید سالیسیلیک (SA) در سه سطح (صفر، 5/0 و 5/2 میلی مولار) بودند. یافتهها: نتایج نشان داد اثرات اصلی فاکتورهای آزمایش روی صفات فیزیولوژیک و عملکرد دانه معنیدار میباشد. در تیمار آبیاری کامل، کمترین سبزینگی برگ (شاخص SPAD) مشاهده شد، با این حال بالاترین میزان این صفت تحت شرایط قطع آبیاری در مرحله گلدهی و با محلول پاشی 60 میلی گرم بر لیتر nSiO2 و 5/2 میلی مولار SA بدست آمد. در تیمارهای آبیاری کامل و قطع آبیاری در مرحله دانهبندی، محلولپاشی 300 میلی گرم بر لیتر nSiO2 منجر به کاهش معنیدار عملکرد کوانتومی فتوسیستم II (Fv/Fm) نسبت به سطح 60 میلیگرم بر لیتر nSiO2 شد. محلولپاشی 300 میلی گرم بر لیتر nSiO2 توأم با مصرف 5/0 و 5/2 میلیلیتر SA منجر به کاهش معنیدار نشت الکترولیت از غشا (EC) در مقایسه با تیمار شاهد شد. در شرایط عدم محدودیت آب، محلولپاشی 300 میلیگرم بر لیتر nSiO2 بالاترین محتوی نسبی آب (RWC) برگ را موجب شد. همچنین در بین سطوح مختلف اسید سالیسیلیک، بالاترین میزان RWC از محلولپاشی برگی 5/2 میلیلیتر SA بدست آمد. در شرایط آبیاری کامل، محلولپاشی 300 میلیگرم بر لیتر nSiO2 توأم با 5/0 میلیمولار SA، بالاترین عملکرد دانه (3/2847 کیلوگرم در هکتار) را موجب شد، در حالیکه کمترین میزان این صفت متعلق به تیمار قطع آبیاری در مرحله گلدهی و ساقهروی بدون محلولپاشی nSiO2 و SA بود. نتیجه گیری