امید مبارکی

فرم شهری برآیند شرایط محیطی و تصمیمات برنامه ریزی در بستر زمان است .مطالعه و پژوهش در فرم شهری به دلیل تأثیرات آن بر عملکرد های شهری ازجمله تعیین الگوی سفر، میزان دسترسی شهروندان به خدمات و کیفیت هوای شهر، از اهمیت ویژه ای برخوردار است .هر کدام از انواع فرم های شهری فشرده، نیمه فشرده یا پراکنده، در دسترسی شهروندان به خدمات تأثیر گذار هستند .هدف از این شناخت الگوی فرم شهری محلات شهری و تأثیر آن بر نحوۀ دسترسی شهروندان به خدمات ،تحقیق شهری است .تحقیق از نظر ماهیت توصیفی-تحلیلی و به لحاظ هدف کاربردی است. داده ها از طریق مطالعات اسنادی و کتابخانه ای جمع آوری شده است .در تحلیل داده ها از روش فازی و نرم و GIS افزارهای استفاده شده SPSS است. نتایج تحقیق علاوه بر تعیین گونه از تأثیرگذاری ، شناسی فرم شهری در مراغه متفاوت فرم شهری بر نحوه و کیفیت دسترسی ها حکایت دارد؛ بدین صورت که شهر در مناطق مرکزی و برنامه ریزی شده دارای فرم فشرده و متراکم و در پیرامون و بافت های حاشیه ای به صورت پراکنده و نیمه نتایج تحلیل همبستگی میان فرم متراکم و شاخص دسترسی حاکی از وجود ، پراکنده است. از طرفی همبستگی معنی دار میان این دو متغیر است؛ به گونه ای که ضریب دسترسی محلات و نواحی مرکزی بهتر از بافت های حاشیه ای است .وجود این شرایط در فرم شهری عدم تعادل فضایی در توزیع جمعیت و فعالیت ها در سطح نواحی و به ویژه محلات شهری را موجب شده برخی از شاخص ، است .از طرفی های دسترسی نظیر نسبت شبکۀ ارتباطی در محلات مرکزی از سهم پایین تری نسبت به محلات حاشیه ای برخوردار هستند .این عامل در کنار استقرار بسیاری از فعالیت ها و امکانات در این قسمت از شهر موجب هدایت حجم انبوهی از سفرهای درون شهری به مقصد محلات مرکزی شهر و در نتیجه مشکلات ازدحام و ترافیک سنگین را ایجاد کرده است.