علیرضا پورمحمد

مقدمه: علفهای هرز به عنوان مهمترین تنش زیستی، با کاهش کارآیی مصرف آب، هدر رفت مواد غذایی، سایه افکنی و ترشح مواد سمی، منجر به کاهش 10 تا 100 درصدی عملکرد گیاهان زراعی میشوند. اولین قدم در کنترل علفهای هرز شناخت زیست شناسی و چرخه زندگی علف هرز به ویژه خصوصیات اکوفیزیولوژیکی بذر آنها میباشد. خواب در بذر علفهای هرز از جمله بذرهای تاج خروس وحشی امری معمول است؛ بنابراین، با توجه به اهمیت مطالعات خواب و جوانه زنی بذر علف هرز، تحقیق حاضر با هدف شناسایی روشهای شکستن خواب و جوانه زنی بذر علف هرز تاج خروس وحشی طراحی گردید. مواد و روشها: پژوهش حاضر در پاییز سال 1392 با جمع آوری بذرهای تاج خروس وحشی از مزارع روستای آلاجوجه، شهرستان خداآفرین واقع در استان آذربایجان شرقی آغاز، سپس در آزمایشگاه دانشکده کشاورزی دانشگاه مراغه در سالهای 1393 و 1394 به اجرا درآمد. از تیمارهای آب داغ به مدتهای 30 ،60 و 120 ثانیه، پیش سرمای مرطوب (دو درجه سانتیگراد) به مدت دو و چهار هفته و نگهداری در دمای شش درجه سانتیگراد به مدت 18 ماه در قالب طرح کاملاً تصادفی و در چهار تکرار برای شکستن خواب بذرها استفاده شد. برای آنالیز داده ها از برنامه GenStat نسخه 1,12 و برای مقایسه میانگینها از آزمون دانکن در سطح احتمال 5 درصد استفاده گردید. از اکسل 2013 برای رسم نمودارها استفاده گردید. یافته ها: تجزیه واریانس مشخص نمود که اثر تیمارها بر درصد جوانه زنی و سرعت جوانه زنی در علف هرز تاج خروس وحشی در سطح احتمال 1 درصد و میانگین مدت جوانه زنی در سطح احتمال 5 درصد معنی دار بود. نتایج حاصل نشان داد که در بین تیمارهای مورد مطالعه، تیمار نگهداری بذرها به مدت 18 ماه در دمای 6 درجه سانتیگراد بهترین تأثیر بر شکست خواب بذرهای علف هرز تاج خروس وحشی داشت. بطوری که بیشترین درصد جوانه زنی (92 درصد)، سرعت جوانه زنی (18/29 بذر در روز) و کمترین میانگین مدت جوانه زنی (2/4 روز) در تیمار نگهداری بذرها به دست آمد. تیمار پیش سرمای مرطوب نیز اثرات معنی داری در تحریک جوانه زنی داشت. با توجه به اینکه تیمارهای نگهداری بذر در دمای پایین و پیش سرمای مرطوب باعث تسریع در فرایند جوانه زنی و افزایش درصد جوانه زنی میگردد، لذا اطلاع دقیق از آنها میتواند در جهت بررسی، کنترل و جلوگیری از گسترش این علف هـرز مؤثر باشد. نتیجه گیری: به طور کلی نتایج حاصل