علیرضا پورمحمد

با توجه به شرایط اقلیمی و تنوع ژنتیکی بالا در کشور، پتانسیل خوبی جهت شناسایی و معرفی ژنوتیپ هایی از گیاهان علوفه ای با صفات مطلوب وجود دارد. علی رغم اهمیت گیاهان علوفه ای در صنعت تولیدی کشور، توجه چندانی به مقوله اصلاح و معرفی گیاهان علوفه ای مناسب در مقایسه با سایر محصولات زراعی نشده است. بنابراین هدف اصلی این طرح، بررسی گونه علوفه ای فالاریس به منظور شناسایی ژنوتیپ های مطلوب جهت به کارگیری در پروژه های اصلاحی بود. برای این منظور پژوهشی با 26 ژنوتیپ منتخب فالاریس در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی پژوهشکده بیوتکنولوژی شمال غرب و غرب کشور در تبریز پیاده سازی و ژنوتیپ ها از نظر صفات مورفولوژیکی، عملکرد بذر و علوفه مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس نشان از وجود تنوع ژنتیکی بین ژنوتیپ های منتخب بود. مقایسات میانگین نیز نشان داد، ژنوتیپ شماره 3 با 56/240 بیشترین تعداد ساقه و ژنوتیپ های شماره 6 و 26 به ترتیب کمترین تعداد ساقه در بوته را داشتند. بیشترین قطر تاج پوش نیز با 89/48 سانتی متر مربوط به ژنوتیپ شماره 12 بود. عملکرد علوفه خشک همبستگی مثبت و معنی داری با صفاتی مانند طول خوشه، عملکرد بذر، تعداد ساقه، قطر طوقه و قطر تاج پوش نشان داد. در تجزیه به مولفه های اصلی چهار مولفه شناسایی گردید که در مجموع 3/84 درصد از کل واریانس متغیّرها را توجیه نمود. در مولفه اول صفاتی چون عملکرد علوفه خشک، قطر طوقه و قطر تاج پوش، در مولفه دوم تنها صفت طول برگ پرچم و در مولفه سوم صفاتی چون تعداد روز تا خوشه دهی و تعداد روز تا گرده افشانی دارای بیشترین ضرایب بودند. تجزیه کلاستر نیز ژنوتیپ های مورد مطالعه را به دو کلاستر طبقه بندی نمود. با در نظر گرفتن صفاتی مانند عملکرد و اجزای عملکرد ژنوتیپ های موجود در زیرکلاستر سوم برای کشت می توانند گزینه ی مطلوبی باشند. همچنین بررسی فواصل ژنتیکی ژنوتیپ های مورد مطالعه نیز نشان داد بیشترین فاصله ژنتیکی بین زیرکلاستر سوم و زیرکلاستر پنجم بدست آمد، که در صورت نیاز می توان از ژنوتیپ های این دو زیرکلاستر در برنامه های اصلاحی بین گونه ای به منظور بهره برداری از ژن های مطلوب آن ها استفاده کرد.