علیرضا پورمحمد

به منظور ارزیابی تنوع ژنتیکی ژنوتیپ های گندم دیم، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 24 ژنوتیپ در چهار تکرار در ایستگاه تحقیقاتی موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور (مراغه) انجام گردید. اختلاف بین ژنوتیپ های مورد مقایسه از نظر اکثر صفات معنی دار بود. برای صفت عملکرد دانه، ژنوتیپ های 1 و 23 به ترتیب بیشترین و کمترین مقادیر را به خود اختصاص دادند. بین عملکرد دانه با صفات ویگور، عملکرد کاه، شاخص برداشت، تعداد سنبلچه در سنبله، وزن سنبله و تعداد دانه در سنبله همبستگی مثبت معنی دار وجود داشت. تجزیه خوشه ای، ژنوتیپ ها را به چهار گروه تقسیم کرد به گونه ای که ژنوتیپ های 22، 24، 1، 15، 7، 13، 3، 21 و 17 در گروه اول، ژنوتیپ های 2، 6، 20، 11و 19 در گروه دوم، ژنوتیپ های 9، 18، 14، 8،16 و 10 در گروه سوم و بقیه ژنوتیپ های مورد مطالعه نیز در گروه چهارم قرار گرفتند. با توجه به انحراف میانگین کلاستر ها در صفات مختلف، از ژنوتیپ های کلاستر دوم می توان برای بهبود عملکرد دانه و از ژنوتیپ های کلاستر چهارم برای بهبود خصوصیات سنبله استفاده کرد که این ژنوتیپ ها ﺑﺮای اﻫﺪاف ﺑﻪﻧﮋادی در ﺷﺮاﯾﻂ دﯾﻢ مناسب ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ. در تجزیه به مولفه های اصلی، پنج مولفه اصلی اول مجموعأ 80/83 درصد از تنوع صفات را توجیه کردند که بر اساس نتایج بدست آمده، مولفه اول به عنوان مولفه عملکرد دانه تعیین گردید. ﺑﺎ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺻـﻔﺎﺗﻲ ﻛـﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺗﺄﺛﻴﺮ را ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮ روی ﻋﻤﻠﻜﺮد داشته ﺑﺎﺷﻨﺪ اﻣﻜﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰی اﺻﻼﺣﻲ در ﺟﻬﺖ اﻧﺘﺨﺎب ﺻﻔﺎت ﻣﺆﺛﺮ در ﺑﻬﺒﻮد ﻋﻤﻠﻜـﺮد دانه ﻓـﺮاﻫﻢ ﺧﻮاﻫـﺪ ﺷﺪ.