رضا الهویردی زاده

سرشت متحول رابطه انسان و محیط جغرافیایی، بر اندیشه و مکتب فلسفی علوم جغرافیا تأثیر قابلملاحظهای گذاشته است. این یکی از حوزههای مهم تحقیقاتی در علوم جغرافیا است. موقعیت جغرافیایی کشورها یکی از ،» تحلیل اکولوژیکی « رابطه در قالب عناصر مهم در محیط جغرافیایی است و در تمامی نظریات سنتی و مدرن علوم جغرافیا، یکی از متغیرهای مهم در شکل یابی قدرت و رفتارهای سیاسی کشورها است. تماس با آبهای آزاد و موقعیت دریایی کشورها، یکی از عناصر موقعیت جغرافیایی است و متغیری مهم در نظریات جهانی جغرافیای سیاسی و مطالعات دریایی است. دسترسی به محیطهای دریایی، بسترهایی از محدودیت و فرصت برای کشورها فراهم مینماید. هدف این تحقیق، تبیین رابطه دسترسی کشورها به دریا با شاخص توسعه انسانی و مقایسه شاخص توسعه انسانی کشورهای دریایی با کشورهای محصور در خشکی است. تحقیق حاضر ازلحاظ هدف، بنیادی و ازنظر روش توصیفی - تحلیلی و همبستگی است. بهمنظور تبیین رابطه دسترسی دریایی کشورها با شاخص توسعه انسانی، دسترسی دریایی کشورهای دریایی، شاخص سازی و رتبهبندی گردید و در تحلیل رگرسیونی، رابطه این دو شاخص تبیین گردید. نتایج حاصل از <2/ 2 است ) 23 / تحلیل رگرسیون نشان میدهد که ضریب همبستگی شاخص دسترسی دریایی با شاخص توسعه انسانی برابر با 003 2 مقدار احتمال(. نتایج نشان میدهد که رابطه معنیداری بین این دو شاخص وجود دارد، بهطوریکه به ازای یک واحد /222 2/ 2 درصد افزایش مییابد )مقدار ثابت 931 / افزایش در میزان شاخص دسترسی دریایی، میزان شاخص توسعه انسانی بهاندازه 300 درصد(. بهمنظور تبیین بیشتر اثر دسترسی دریایی بر شاخص توسعه انسانی، کشورهای محصور در خشکی در مقام گروه شاهد انتخابشدهاند. نتایج حاصل از آزمون تی دو گروه مستقل )کشورهای دریایی و کشورهای محصور در خشکی(، مبین آن است 2 مقدار /203 <2/ که کشورهای دریایی در مقایسه با کشورهای محصور در خشکی، میزان شاخص توسعه انسانی بالایی دارند ) 23 احتمال(. با توجه به نتایج تحقیق میتوان گفت دسترسی کشورها به دریا از عوامل تأثیرگذار بر روند توسعه انسانی است.