رضا معصومی جهاندیزی

طبق تعریف سازمان سلامت جهانی (WHO) پروبیوتیک ها ، به گروهی از میکروارگانیسم های زنده اطلاق می شود که وقتی در مقدار کافی مصرف شوند، اثرات سودمندی روی میزبان بر جای می گذارند. این دسته از میکروارگانیسم ها در صنعت غذا و دارو، کاربردهای گسترده-ای دارند. ازجمله مهم ترین پروبیوتیک ها باکتری های اسیدلاکتیک (LAB) هستند. لاکتوباسیلوس پلانتاروم، به عنوان عضوی از LAB ها، به دلیل تولید ترکیبات ضدمیکروبی مختلف نظیر باکتریوسین، بسیار موردتوجه قرارگرفته است. باکتریوسین ها ماهیت پروتئینی دارند و توسط ریبوزوم اکثرا طی فازاولیه رشد، سنتز می شوند و به عنوان سد طبیعی علیه پاتوژن ها و عوامل فاسدکننده غذا عمل می کنند. به دلیل کاربردهای متنوع باکتریوسین ها در زمینه های مختلف همچون نگهداری غذا و کنترل میکروارگانیسم های نامطلوب دارای مقاومت چندگانه آنتی بیوتیکی، بهینه سازی تولیدآن امری مهم تلقی می شود. تحقق این امر بستگی به فاکتورهای متعددی دارد که معمولا خاص هرسویه می باشند. در این تحقیق، ابتدا با تکنیک SDS-PAGE، وزن مولکولی باکتریوسین های تولید شده توسط دو سویه لاکتوباسیلوس پلانتارومBL1 و لاکتوباسیلوس پلانتارومEL3 بومی آذربایجان شرقی تخمین زده شد، پس از آن خاصیت ضد باکتریایی و طیف میزبانی باکتریوسین های تولید شده بررسی شدند. سپس فعالیت باکتری کشی یا مهار رشدی باکتریوسین های تولید شده، و پایداری حرارتی باکتریوسین ها در دماهای مختلف تعیین شد. طبق نتایج به دست آمده مشخص شد باکتریوسین های تولید شده توسط هر دو سویه، وزن مولکولی کمتر از10 کیلودالتون ( 10کیلودالتون> باکتریوسین های تولید شده > 5 کیلو دالتون) داشته و در محدوده تعیین شده باکتریوسین های گروه IIb کیلودالتون قرار گرفتند. همچنین مشاهده شد که باکتریوسین های تولید شده توسط هر دو سویه، علیه تمام پاتوژن های غذایی به کار رفته در این پژوهش فعال بودند و بعد از اعمال تیمارهای دمایی مختلف همچنان فعالیت ضد باکتریایی خود را حفظ کردند. مقدار کمی تولید باکتریوسین ها در محیط کشت های متفاوت بررسی شد و مشخص شد که مقدار تولید باکتریوسین هر دو سویه در محیط کشت MRS مایع، بیشتر از تولید آن ها در BHI مایع و M17 مایع بود. درنهایت، جهت تولید بهینه باکتریوسین ها، با استفاده از روش آماری "روش سطح پاسخ" برای فاکتور های pH ، درصدهای مختلف گلوکز، NaCl و دماهای گر