به منظور بررسی اثر کودهای مختلف بر ویژگی های کمی و کیفی نعناع فلفلی (Mentha piperita L.)، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در زمان بر پایه طرح بلوک کامل تصادفی با هفت تیمار و سه تکرار و در دو چین در دانشکده کشاورزی دانشگاه مراغه در سال زراعی 1396 اجرا شد. عامل اصلی تیمارهای مختلف کودی شامل 100 درصد کود شیمیایی NPK، قارچ مایکوریزا (Glomus mosseae)، قارچ مایکوریزا+50 درصد کودشیمیایی ، نانوکود (ماکرو+ میکرو)، 50 درصد نانوکود+50 درصد کود شیمیایی و نانو کود+ مایکوریزا و عدم مصرف کود (شاهد) و عامل فرعی زمان برداشت (چین اول و دوم) بودند. صفات مورد مطالعه شامل ارتفاع بوته، تعداد شاخه ی جانبی در بوته، شاخص کلروفیل، وزن خشک برگ، وزن خشک ساقه، وزن کل ماده خشک، درصد اسانس، عملکرد اسانس و صفات کیفی اسانس بودند. نتایج نشان دادند که صفات ارتفاع بوته، شاخص کلروفیل، وزن خشک برگ، وزن خشک ساقه، وزن کل ماده خشک و درصد اسانس تحت تأثیر معنی دار اثر متقابل نوع کود و چین در سطح احتمال یک درصد قرار گرفتند. علاوه بر این، اثر تیمارهای مختلف کوددهی و چین بر تعداد شاخه ی جانبی و عملکرد اسانس به ترتیب در سطح احتمال پنج و یک درصد معنی دار بودند. بیشترین عملکرد کل ماده خشک (6/382 گرم در مترمربع) به تیمار 100 درصد کود شیمیایی و به دنبال آن در تیمارهای 50 درصد کود شیمیایی+ مایکوریزا و 50 درصد کود شیمیایی+ 50 درصد نانوکود در چین دوم بدست آمد. از سوی دیگر، بیشترین (1/6 گرم در مترمربع) و کمترین (9/2 گرم در متر مربع) عملکرد اسانس نیز به ترتیب در تیمارهای 50 درصد کود شیمیایی+ مایکوریزا و شاهد بدست آمد. تجزیه شیمیایی اسانس نشان داد که در تمامی تیمارها منتول، منتون، 1،8 سینئول، نئو ایزومنتول، نئو منتول، منتوفوران، و پی-منس-یک-این-9- اُل جزء ترکیب های غالب اسانس بودند. بیشترین میزان منتول در تیمار نانو کود و در چین دوم بدست آمد. علاوه براین، در هر دو چین مونوترپن های هیدروکربنه جزء اصلی اسانس بودند. به طور کلی نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که کاربرد تلفیقی 50 درصد کود شیمیایی+ 50 درصد نانو کود و 50 درصد کود شیمیایی+ قارچ مایکوریزا می تواند در بهبود کمیت و کیفیت اسانس نعناع فلفلی و کاهش کودهای شیمیایی موثر باشد.
