مرضیه اسمعیل پور

در پژوهش حاضر خطر سیلاب در سطح حوضه اوجان‌چای، واقع در شهرستان بستان‌آباد استان آذربایجان شرقی، ارزیابی شد. برای تهیه نقشه خطر تعداد 16 متغیر مکانی تاثیرگذار بر وقوع سیلاب مورد توجه قرار گرفته و در بستر سیستم اطلاعات جغرافیایی با استفاده از منطق فازی ترکیب و تحلیل شدند. نتایج همپوشانی با کاربست اپراتور گامای فازی نشان داد که بالغ بر 8/4 درصد از مساحت حوضه در کلاس با خطر بسیار زیاد قرار گرفته است. بخش قابل توجهی از این پهنه‌ها منطبق بر بستر رودخانه-های اصلی حوضه و اراضی پیرامون آنها می‌باشد. کلاس با خطرپذیری زیاد نیز عمدتا در مجاورت کلاس مذکور قرار گرفته و بالغ بر 6/16 درصد مساحت حوضه مطالعاتی را شامل می‌شود. این پهنه‌ها می‌توانند توسط سیلاب‌های با دوره بازگشت 10 سال و بالاتر تحت تاثیر قرار گیرند. حدود 2/3 درصد از مناطق مسکونی با مساحتی بالغ 1/11 هکتار در کلاس با خطرپذیری بسیار زیاد و حدود 9/42 درصد با مساحتی بالغ بر 9/35 هکتار در کلاس با خطرپذیری زیاد واقع شده‌اند. در بخش دوم تحقیق از مدل HEC-HMS به‌منظور شبیه‌سازی بارش- رواناب و شناسایی زیرحوضه‌های با پتانسیل تولید رواناب بالا استفاده شد. نتایج نشان داد که هیدروگراف سیلاب زیرحوضه‌ها و خروجی حوضه تا حد زیادی تحت تاثیر ویژگی-های ژئومورفومتری و پوشش زمین می‌باشد. پیک‌های بالا در زیرحوضه‌های با کمترین میزان پوشش حفاظتی، شیب زیاد، نفوذپذیری کم، فراوانی برون‌زدهای سنگی و سطوح غیرقابل نفوذ مشاهده می‌شود. می‌توان به زیرحوضه‌های بالادست از جمله 1، 3، 7، 11 و 12 اشاره کرد که از بالاترین میزان دبی پیک برخوردارند.