سمیرا خدایاری

استفاده از سموم و کودهای شیمیایی جهت افزایش کمیت محصولات کشاورزی سبب بروز آسیب های جبران ناپذیری به محیط زیست و انسان گردیده است. برای حفظ امنیت غذایی، سلامت محیط زیست و جلوگیری از بروز مقاومت آفات نسبت به آفتکش ها نیاز به استفاده از روش های جدید کنترل در مدیریت تلفیقی آفات وجود دارد. مدیریت تلفیقی آفات، ترکیبی از روش های حفاظت از گیاه است که جمعیت آفات را زیر آستانه زیان اقتصادی نگه می دارد و یکی از این روش ها القای مقاومت در گیاه میزبان است. عوامل مختلفی نظیر مصرف کودها و آفتکش ها، آبیاری به موقع و ایجاد شرایط بهینه برای گیاه روی مقاومت گیاه میزبان نسبت به آفات و بیماری های مختلف تأثیرگذار می باشند. به منظور بررسی امکان القای مقاومت سیستمیک در خیار در مقابل کنه تارتن دولکه ای از طریق محلول پاشی پتاسیم و فسفر، جدول زندگی این کنه روی دو رقم خیار کیش و بناب مورد مطالعه قرار گرفت و کود فسفالیم-کا که حاوی هر دو عنصر است با سه غلظت 1، 10 و 30 میلی لیتر بر لیتر در سه نوبت محلول پاشی شد. پارامترهای مربوط به گیاه میزبان شامل وزن تر و خشک، محتوی پروتئین، کلروفیل، کاروتنوئید، پتاسیم و فسفر و همچنین میزان فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان شامل آسکوربات پراکسیداز، گایاکول پراکسیداز و کاتالاز مورد بررسی قرار گرفت. آنالیز داده های مربوط به کنه بر اساس نظریه جدول زندگی دوجنسی سنی-مرحله ی زیستی انجام شد. نتایج نشان داد که میزان فعالیت آنزیم کاتالاز، محتوی رنگدانه کاروتنوئید و پروتئین کل گیاه در پاسخ به محلول پاشی کود به طور معنی داری افزایش یافت. وزن تر، خشک و محتوی کلروفیل برگ ها هم در خیار رقم کیش تحت تأثیر کود به شدت کاهش یافت. پارامترهای جدول زندگی به صورت نرخ ذاتی افزایش جمعیت r))،به ترتیب 207/0 و 168/0 بر روز برای رقم های کیش و بناب، نرخ متناهی افزایش جمعیت (λ)، 22/1 و 18/1 بر روز، نرخ خالص افزایش جمعیت (R0)، 67/25و 66/14 فرد و مدت زمان یک نسل (T)، 67/15و 91/15 روز برای شاهد به دست آمد. مقاومت سیستمیک از طریق محلول پاشی کود در غلظت 10 میلی لیتر بر لیتر با کاهش معنی دار مقادیر پارامترهای اشاره شده برای کنه تارتن دولکه ای در گیاه القاء گردید. غلظت بیشتر کود سبب گیاهسوزی در رقم کیش و افزایش پارامترهای رشد جمعیت کنه تارتن در رقم بناب شد.