سمیرا خدایاری

الیانه بخش قابل توجهی از تولیدات کشاورزی توسط آفات انباری از بین میروند. بهطور معمول برای کنترل آفات از سموم شیمیایی استفاده میشود. خطرات باقیمانده سموم روی محصولات انباری و نیز افزایش مقاومت آفات، انتخاب روشهای کنترل امن و مؤثر را ایجاب میکند. ترکیبهای گیاهی میتوانند زمینه تحقیق در مورد کنترل آفات انباری با روشهای کم خطر باشند. بنابراین در این تحقیق تأثیر اسانس پوست سه گونه مرکبات شامل لیموترش ) Citrus limon L. (، پرتقال ) C. sinensis L. ( و نارنج ) C. aurantium L. ( روی حشرات کامل سوسک چهارنقطهای حبوبات ) Callosobruchus maculatus (F.) (، سرخرطومی گندم ( Sitophilus granarius L. ( و شپشه آرد ) Tribolium confusum Duv. (، ارزیابی شد. جهت ارزیابی تأثیر اسانسها روی آفات از تجزیه پروبیت بعد از 24 و 48 ساعت استفاده گردید. بعد از تعیین 50LC و 25LC ، جهت ارزیابی اثر ترکیبی اسانسها، ترکیبهای 25LC لیموترش+ 25LC نارنج، 25LC لیموترش+ 25LC پرتقال و 25LC پرتقال+ 25LC نارنج بررسی شدند. هر تیمار در سه تکرار و هر تکرار روی ده حشره کامل دو روزه در قالب طرح کاملاً تصادفی بررسی شد. همچنین، تجزیه اسانسها با GC/MS برای بررسی اجزای اصلی آنها صورت گرفت. بیشترین ترکیب موجود در اسانس پوست هر سه گونه مورد مطالعه لیمونن بود. شاخص 50LC اسانس لیموترش، پرتقال و نارنج روی حشرات کامل سرخرطومی گندم بعد از 24 ساعت بهترتیب 80 / 3 ، 65 / 2 ، 11 / 3 و بعد از 48 ساعت بهترتیب 48 / 2 ، 93 / 1 ، 88 / 2 میکرولیتر بر لیتر، روی سوسک چهارنقطهای حبوبات بعد از 24 ساعت به ترتیب 23 / 0 ، 41 / 2 ، 66 / 2 و بعد از 48 ساعت بهترتیب 13 / 0 ، 38 / 1 ، 35 / 2 میکرولیتر بر لیتر و روی شپشه آرد بعد از 24 ساعت بهترتیب 33 / 5 ، 76 / 2 ، 35 / 1 و بعد از 48 ساعت بهترتیب 24 / 2 ، 49 / 2 ، 89 / 0 میکرولیتر بر لیتر بدست آمد. بررسی اثر ترکیبی اسانسها نشان داد که اثر تیمار 25LC لیمو+ 25LC پرتقال روی هر سه آفت از اثر هر یک از اسانس ها بهتنهایی بیشتر است. با توجه به نتایج حاصل از این تحقیق، اسانس پوست مرکبات بهویژه لیموترش در تولید آفتکشهای زیستی میتواند مورد استفاده قرار گیرد.