محلول پاشی عناصر کم مصرف از جمله روی، یک روش سریع و ساده برای رفع یا کاهش کمبود این عناصر در گیاه است. به منظور ارزیابی اثر محلول پاشی عنصر روی به دو صورت معمول و نانوذره بر پاسخهای رشدی و آنتی اکسیدانی گیاه دارویی ریحان (Ocimum basilicum L.) این تحقیق به صورت طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار و در شرایط گلخانه ای اجرا شد. تیمارها شامل چهار سطح اکسید روی (صفر، 54 ،25 و 144 میلی گرم بر لیتر) و چهار سطح نانوذره اکسید روی (صفر، 54، 25 و 144 میلی گرم بر لیتر) بودند. نتایج تجزیه واریانس مشخص کرد که اثر تیمارها بر صفات رشدی و فعالیت آنزیمهای آنتی اکسیدان معنی دار بود. نتایج نشان داد که تحت تیمار اکسید روی معمولی در سطح 144 میلی گرم، طول اندام هوایی و ریشه و وزن خشک اندام هوایی و ریشه افزایش معنی دار در مقایسه با شاهد یافتند. تیمار نانوذره روی در همه سطوح به خصوص در سطح 144 میلی گرم اثر مثبت معنی دار بر همه شاخصهای رشدی شامل طول اندام هوایی و ریشه، طول و تعداد گل آذین و وزن خشک اندام هوایی و ریشه نسبت به شاهد داشت. با افزایش غلظت هر دو تیمار روی معمولی و نانوذره روی، میزان فعالیت آنزیمهای آنتی اکسیدان کاتالاز، آسکوربات پراکسیداز و گایاکول پراکسیداز در ریشه و اندام هوایی افزایش یافت. کمترین و بیشترین مقدار شاخصهای رشدی و میزان فعالیت آنزیمهای آنتی اکسیدان به ترتیب در گیاهان شاهد و تیمار 144 میلی گرم بر لیتر نانوذره مشاهده شد. نتایج این مطالعه نشان دهنده تأثیر مثبت و بارز فرم نانوذره اکسید روی نسبت به فرم معمولی اکسید روی، بر رشد و فعالیت آنزیمهای آنتی اکسیدان در گیاه دارویی ریحان است.
