علی صفرزاده ملکی

بررسی متون نهج البلاغه و صحیفه سجادیه نشان می دهد که خشم هم در مورد انسان به کار رفته است و هم در مورد خداوند. در مورد انسان به مزمت خشم و راه کنترل آن اشاره شده است و در مورد خشم خداوند به عوامل ایجاد کننده خشم خداوند و عوامل رهایی بنده از خشم خداوند اشاره شده است. نامه 69 نهج البلاغه به مزمت خشم اشاره کرده و آن را جند شیطان معرفی نموده است. علاوه بر این توصیه به فرونشاندن خشم، عدم انتقام و صبر نموده است. هم چنین امام سجاد (علیه السلام) در صحیفه سجادیه به مزمت خشم اشاره نموده و پرهیزکاران را به فرونشاندن خشم دعوت نموده است. علاوه بر این حسادت را یکی از عوامل خشم بیان نموده است. . امام علی (علیه السلام) معتقد است اموری که موجب خشم خدا می شوند شامل راضی بودن به گناه و خشمگین شدن در اطاعت و بندگی او هستند. امام سجاد (علیه السلام) نیز زشتی کردار و افعال انسان را عامل برانگیخته شدن خشم الهی می داند. علاوه بر این عوامل رهایی بنده از خشم خدا در نهج البلاغه شامل یاد معاد، تسلط بر خود و تاخیر انداختن حمله و خودداری از تندی زبان است. در صحیفه سجادیه نیز عوامل رهایی بنده از خشم خدا شامل شفاعت اهل زمین و آسمان، عفو الهی، قرآن، سپاسگزاری از خداوند و صدقه دادن، سپاس خشنود کننده خدا است. البته بایستی به این نکته اشاره نماییم که پیشگیری انسان از دچار شدن به خشم الهی سبب می شود تا انسان در اعمال و کردار خویش به نحو شایسته عملی کند و این موضوع خود می تواند جنبه تربیتی برای انسان داشته باشد.