علی صفرزاده ملکی

پژوهش حاضر می کوشد با روش توصیفی-تحلیلی، متون ابن سینا و شهید مطهری را در مورد رابطه ی حکمت عملی و شریعت مورد بررسی تطبیقی قرار دهد. به طور کلی آراء دو متفکر در دو حوزه قابلیت بررسی و ارزیابی دارد. اول در حوزه مبدأ و منشأ حکمت عملی و دوم در مورد تایید احکام حکمت عملی و شریعت توسط همدیگر و یا تعارض آن دو است. ابن سینا در خصوص مبدأ و منشأ حکمت عملی اظهار نظر دوگانه ای را اتخاذ کرده است. وی از یک سو در مباحث علم النفس به جایگاه عقل در حکمت عملی اشاره و آن را برگرفته از قوه نظری عقل انسان معرفی می نماید و از سوی دیگر در رساله ی عیون الحکمه برخلاف سایر آثار خویش، شریعت را مقسم و مبدأ هر سه قسم حکمت عملی بیان می کند و حتی تعیین حدود حکمت عملی را نیز بر اساس شریعت الهی مطرح می نماید. اما تحلیل مبانی فلسفی ابن سینا بیانگر این امر است که ایشان حکمت عملی را برگرفته از قوه نظری عقل انسان می داند. شهید مطهری نیز معتقد است که حکمت عملی برگرفته از خرد انسان است. ایشان حتی استناد به آیاتی از قرآن کریم دارند مبنی بر اینکه در ذات عقل، قدرت تشخیص خوب از بد وجود دارد و اینکه خداوند به امور ناپسند دستور نمی دهد؛ به خاطر آن است که آن ها در ذات خود زشت هستند. علاوه بر این، هر دو معتقدند که احکام حکمت عملی و شریعت نمی توانند مخالف هم باشند؛ چراکه هر دو هدف واحدی(رساندن انسان به سعادت و کمال وجودی) را دنبال می کنند.