تحلیل و واکاوی دعاهای امام سجاد علیه السلام در صحیفه سجادیه نشان می دهد که سخنان ایشان در مورد بعد عملی وجود انسان در سه حوزه قابلیت بررسی و ارزیابی دارد. اول از جهت بررسی جایگاه بعد عملی وجود انسان است که ایشان توجه خاصی در این حوزه داشته اند؛ به طوری شدت و ضعف ایمان را نیز بر اساس عمل مور سنجش قرار می دهند. امام سجاد علیه السلام می فرمایند: «خدایا توفیق ده تا آنچه مرا اموخته ای به کار بندم و آنچه به تعلیم تو دریافته ام انجام دهم چنان که هیچ یک از دانسته-هایم عمل ناکرده نماند و اعضای من در انچه اموخته ام گرانی نکند». دوم در حوزه بررسی علت ضعف-هایی است که در حوزه عمل اتفاق می افتد. ایشان در این زمینه به غفلت از وجود خدا اشاره می کنند ؛ اما در عین حال به نقش شهوات نفسانی، خودپسندی و جهل و غفلت را نیز بیان نموده اند. سوم در زمینه نقش هدایت الهی و تربیت برای برطرف نمودن ضعف هاست. در این خصوص می فرمایند: «خدایا هدایت خود را برایم بیفزا که با آن به توفیق در عملم برسم». وی هم چنین تربیت را عامل اصلی شکل -گیری شخصیت معرفی نموده اند و در این زمینه توصیه ی اساسی بر والدین دارند. ایشان معتقدند تربیت، وظیفه اصلی و مسئولیت والدین است؛ به طوری که در صورت ادای این مسئولیت ها از ثواب آن برخوردار و در صورت قصور مجازات خواهند شد.
