مریم صمدیه

بررسی خطبه ها، نامه ها و حکمت های نهج البلاغه نشان می دهد که حضرت علی علیه السلام توجه ویژه ای به بعد عملی وجود انسان داشته اند. توجه حضرت علی به بعد عملی وجود انسان را می توان از چند جهت مورد بررسی قرار داد. اول از جهت بررسی جایگاه اعمال در زندگی انسان و دوم از جهت بررسی علت ضعف هایی است که در حوزه اعمال و افعال انسان نمایان می شود. امام علی علیه السلام جایگاه ویژه ای برای بعد عملی انسان قائل شده اند؛ به طوری که اساس ایمان را در عمل معرفی نموده و معتقد هستند ایمان بدون عمل ارزشی ندارد و عمل و ایمان در کنار هم ارزشمند هستند. حضرت علی علیه السلام در حکمت 366 در این خصوص بیان می کند «علم را با عمل بستگی است هر که دانست عمل کرد و علم عمل را صدا می کند اگر اجابت کند می ماند وگرنه از آن کوچ می کند». علاوه بر این ایشان در زمینه عمل به ارزش های دینی و اخلاقی توصیه های فراوانی بیان نموده اند و هم چنین به تبیین علت ضعف ها در حوزه عمل پرداخته اند. ایشان علت ضعف را شامل ضعف در اراده، فراموش کردن آخرت، تربیت، ضعف ایمان، شناخت سطحی، هواهای نفسانی و... بیان نموده اند. به طور کلی از نظر حضرت علی علیه السلام علم و عمل رابطه ای دو طرفه دارند به این صورت که علم بدون عمل ارزش ندارد و عمل نیز بدون علم فاقد ارزش است.