سید بهمن موسوی

چکیده سابقه و هدف: مدلهای تجربی زیادی برای توصیف فرآیند نفوذ آب به داخل خاک ارائه شده است. برای استفاده این معادلات در مناطق مختلف نیاز است که پارامترهای آن ها مورد واسنجی و بهینه سازی قرار گیرد. بنابراین در این پژوهش تلاش شد تا پارامترهای معادلات فوق با استفاده از اندازه گیری های نقطه ای برای حوضه آبخیز لیقوان از توابع استان آذربایجان شرقی بهینه سازی گردد. مواد و روش ها: پژوهش حاضر در حوضه آبخیز لیقوان واقع در استان آذربایجان شرقی، شمال غرب ایران، واقع در 37 انجام شد. از ˚ 50 08˝ 37 تا ˚ 43 07˝ 46 و عرض های شمالی ˚ 28 05˝ 46 تا ˚ 22 23˝ طول های شرقی مدل های نفوذ استفاده شده در این پژوهش می توان به مدل گرین و امپ، کوستیاکف و کوستیاکف اصلاح شده، فیلیپ، هورتون و کوتیلیک و کرجا اشاره کرد. به منظور انجام این پژوهش، نمونه برداری های خاک و اندازه گیری های مزرعه ای در اواخر بهار سال 1391 صورت گرفت. در همین راستا، نفوذ تجمعی خاک در 135 مکان از منطقه مورد مطالعه به وسیله نفوذسنج دیسکی اندازه گیری شد. یافته ها: نتایج پژوهش حاضر نشان داد که به ترتیب مدل های سه جزئی فیلیپ، کوستیاکف، کوستیاکف اصلاح شده، 36 و 37 درصد به ترتیب کم ترین خطا ،13 ،10 ،8 ، هورتون، گرین و امپ و فیلیپ با مقادیر خطای برازش برابر با 4 را در پیش بینی نفوذ تجمعی یا سرعت نفوذ برخوردار بودند. در بین چهار کلاس بافت خاک موجود در پژوهش نیز (لوم رسی، لوم، لوم رسی شنی و لوم شنی)، تمامی مدلهای نفوذ استفاده شده در این پژوهش به استثنای مدل هورتون بهترین انطباق را در کلاس بافت لوم رسی نشان دادند. نتیجه گیری: نتایج پژوهش حاضر نشان داد که مدلهای تجربی کوستیاکف و کوستیاکف اصلاح شده عملکرد بهتری در برازش به دادههای اندازهگیری شده نفوذ داشتند. توصیه می شود که از این مدلها در پژوهشهای آتی برای پیش بینی مقدار نفوذ خاک به آب در شرایطی مشابه با شرایط حوضه آبخیز لیقوان استفاده شود.