۱۴۰۴/۰۴/۱۸

سید محمد مظفری رودبرده

مرتبه علمی: دانشیار
ارکید:
تحصیلات: دکترای تخصصی
اسکاپوس:
دانشکده: مرکز تحقیقات نجوم و اختر فیزیک مراغه
نشانی:
تلفن:

مشخصات پژوهش

عنوان
کشف آنومالی سالیانه حرکت دایره البروجی ماه توسّط ابن الزّرقاله
نوع پژوهش
طرح پژوهشی خاتمه یافته
کلیدواژه‌ها
نجوم اسلامی - نجوم قمری
سال 1402
پژوهشگران سید محمد مظفری رودبرده

چکیده

تکوین و تکامل الگوی حرکت خورشید، ماه و سیارات بخش عمده ای از تاریخ اخترشناسی را شکل می دهد. در سده دوم قبل میلاد ابرخس نخستین الگوی کمّی شناخته شده بر اساس اصل حامل-تدویر را برای تعیین وضعیت ماه برای یک زمان مشخص ارایه داد که یک آنومالی حرکت ماه را توضیح می داد. این الگو توسّط بطلمیوس چهار سده بعد با افزودن عناصر مداری دیگری کاملتر شد که آنومالی دوم ماه را توجیه می کرد. در تاریخ نجوم چنین فرض می شد که دو آنومالی دیگر ماه تا 14 سده بعد توسط تیکو براهه کشف شد که یکی از آنها «آنومالی سالیانه» (Annual Equation) است. در سال 1990 پروفسور خولیو سامسو (بارسلونا) مشخص ساخت که ابن الزرقاله، دانشمند مسلمان اندلسی، تعدیل دیگری بر الگوی قمری بطلمیوس افزوده بوده است که معنای نجومی آن مشخص نبود. در سال 2019 برای نخستین بار نگارنده پی برد که این تعدیل افزوده ناظر به تعدیل سالیانه و در حالت عام توضیح دهنده همه تعدیلات ماه در نظریه گرانشی نوین است که به حرکت ماه نسبت به مدار زمین به دور خورشید بستگی دارد. مشروح تحلیل تاریخی و نجومی این کشف ابن الزرقاله موضوع این پژوهش است.