آزمایش بهصورت اسپلیت پلات بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با 12 تیمار و سه تکرار در سال زراعی 1401 در دانشکده کشاورزی دانشگاه مراغه اجرا گردید. فاکتور اصلی شامل عدم آبیاری (شرایط دیم)، یک بار آبیاری تکمیلی و دو بار آبیاری تکمیلی بود. همچنین فاکتور فرعی منابع مختلف کودی در چهار سطح عدم مصرف کود، قارچ آرباسکولار میکوریزا، هیومیک اسید و کاربرد تلفیقی میکوریزا+ هیومیک اسید را شامل میشد. نتایج نشان داد بیشترین عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه و عملکرد علوفه خلر در دو بار آبیاری تکمیلی با کاربرد تلفیقی میکوریزا+ هیومیک اسید بدست آمد. انجام یک و دو بار آبیاری تکمیلی منجر به افزایش 16 و 7/35 درصدی عملکرد علوفه خلر نسبت به شرایط بدون آبیاری (دیم) گردید. علاوه بر این، کاربرد جداگانه میکوریزا، هیومیک اسید و کاربرد تلفیقی میکوریزا+ هیومیک اسید منجر به افزایش 9/16، 6/7 و 6/25 درصدی عملکرد علوفه خلر نسبت به عدم مصرف کود گردید. بیشترین میزان الیاف نامحلول در شویندههای اسیدی و خنثی در شرایط بدون آبیاری (دیم) بدون مصرف کود مشاهده شد. علاوه بر این، بیشترین میزان پروتئین خام، خاکستر علوفه ، کربوهیدرات محلول در آب ، ماده مغذی قابل هضم ، ماده خشک قابل هضم ، ارزش نسبی تغذیهای و انرژی ویژه شیردهی در دو بار آبیاری تکمیلی با کاربرد تلفیقی میکوریزا+ هیومیک اسید بدست آمد. انجام آبیاری تکمیلی به همراه کاربرد تلفیقی قارچ میکوریزا+ هیومیک اسید به عنوان یک روش پایدار میتواند به بهبود کمیت و کیفیت علوفه گیاه خلر در شرایط دیم منجر گردد.
