عنوان شبیه سازی تغییرات کاربری اراضی و دینامیک شهری با استفاده از مدل ترکیبی ماشین های خودکار سلولی- زنجیره مارکف (مورد: شهر مراغه) عنوان مجله مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی نوع پژوهش مقاله چاپ شده کلیدواژه‌ها دینامیک شهری، ماشین های خودکار سلولی، زنجیره مارکوف، سیستم های اطلاعات جغرافیایی، شهر مراغه چکیده در دهه های اخیر همگام با رشد شهرنشینی، مدل های مختلفی جهت بررسی و پیش بینی رشد شهری وارد مباحث شهری شده است. در این زمینه، ماشین های خودکار سلولی در چهارچوب رویکرد سیستمی وارد مباحث جغرافیایی شد. مدل های مختلفی به منظور ایجاد قوانین گذار در ماشین های خودکار سلولی ترکیب می شوند که در این زمینه می توان به زنجیره مارکوف اشاره کرد. در زنجیره مارکوف، حالت آینده یک سیستم تنها وابسته به حالت پیشین سیستم است، درحالیکه در ماشین های خودکار سلولی، حالت آینده یک سیستم نه تنها وابسته به حالت سابق، بلکه وابسته به حالت همسایگان نیز می باشد و همین ویژگی است که به آن ماهیت فضایی یا جغرافیایی می بخشد. در این تحقیق، گسترش فضایی شهر مراغه همراه با تغییرات کاربری اراضی با استفاده از مدل ترکیبی ماشین های خودکار سلولی- زنجیره مارکوف شبیه سازی می شود. به منظور تهیه نقشه های پوشش زمین، پایش رشد شهری و مدل سازی تغییرات پوشش های زمین، از تصاویر چندزمانه سنجنده های ماهواره های لندست در قالب نرم افزارهای Arc GIS، IDRISI و ENVI استفاده شد. پایش الگوی رشد شهر در طی تقریبا 30 سال گذشته نشان می دهد که روند توسعه شهر مراغه عمدتا در جهات شرقی و بر روی زمین های بایر این مناطق صورت گرفته است. شهر مراغه در بین سال های 1369 تا 1379 ه.ش یک رشد نسبتا سریعی را تجربه کرده است و پس از آن نیز به صورت پیوسته عمدتا به سمت شرق توسعه یافته است. شبیه سازی فضایی الگوی رشد شهر نشان می دهد که در سال های آتی این روند همچنان تداوم خواهد یافت. بطوریکه در طی 17 سال آینده در حدود 774 هکتار از اراضی بایر و دیم و درحدود 417 هکتار از اراضی کشاورزی و باغات به اراضی ساخته-شده (عمدتا شهر مراغه) تبدیل خواهند شد. همپوشانی فازی لایه های کاربری اراضی، شیب، فاصله از شهر، فاصله از جاده های اصلی، حریم رودخانه و زمین شناسی نشان می دهد که مکان یابی اولیه توسعه فیزیکی شهر مراغه به طور مناسبی صورت گرفته و بهتر است روند فعلی توسعه با تمایل بیشتر به سمت جنوب شرق، اجتناب از ساخت و ساز در شیب های تند و همچنین جلوگیری از تغییر کاربری اراضی کشاورزی به شهری تداوم یابد. پژوهشگران هوشنگسرور گوگ تپه (نفر اول)